Teatr Polski w Poznaniu
Ten artykuł dotyczy Teatru Polskiego w Poznaniu. Zobacz też: inne znaczenia nazwy "Teatr Polski". |
Teatr Polski w Poznaniu | |||
Typ teatru | teatr dramatyczny | ||
---|---|---|---|
Kierownictwo artystyczne | Maciej Nowak | ||
Data powstania | 1875 rok | ||
Państwo | Polska | ||
Lokalizacja | Poznań | ||
| |||
Strona internetowa |
nr rej. A-20 z 18 kwietnia 1958 | |||
gmach teatru przed 1907 | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Poznań | ||
Adres | ul. 27 Grudnia 8/10 | ||
Architekt | Stanisław Hebanowski | ||
Rozpoczęcie budowy | 1873 | ||
Ukończenie budowy | 1875 | ||
Położenie na mapie Poznania | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |||
52°24′30,85″N 16°55′25,19″E/52,408569 16,923664 | |||
| |||
Strona internetowa |
Teatr Polski w Poznaniu – teatr dramatyczny działający w centrum Poznania od 1875 roku.
Historia
Lata 1875-1914
Zbudowany w latach 1873–1875 po długoletnich staraniach na uzyskanie zgody rządu pruskiego, według projektu Stanisława Hebanowskiego. Teatr Polski w Poznaniu miał początkowo charakter Sceny Narodowej pod pruskim zaborem. Obecnie jest teatrem miejskim[1]. Gmach w stylu włoskiego renesansu. Budynek stanął na podwórzu kamienicy w Poznaniu przy ul. 27 Grudnia (wówczas ul. Berlińska). Dziś jest widoczny, ponieważ kamienica frontowa została zburzona (co jest krytykowane, gdyż jego projekt przewidywał umiejscowienie przy zamkniętym dziedzińcu)[2]. Początkowo pełna nazwa teatru brzmiała Teatr Polski w ogrodzie Potockiego w Poznaniu dla upamiętnienia jednego z darczyńców – Bolesława hrabiego Potockiego, który przekazał swój ogród na rzecz spółki budującej teatr. Pieniądze uzyskane z jego sprzedaży przekazano na zakup parceli pod budowę. Budowa została sfinansowana ze składek społecznych (świadczy o tym napis "Naród Sobie"). Teatr pełnił ważną funkcję w zachowaniu polskości, będąc stałą sceną, na której wystawiano w języku polskim, od 1925 roku obowiązuje skrócona nazwa – Teatr Polski w Poznaniu. Uroczyste otwarcie teatru z udziałem licznie zgromadzonej widowni, nastąpiło o godzinie 19 w dniu 21 czerwca 1875 roku a otwarcia i krótkiej przemowy, dokonał Prezes Honorowy, Adolf Bonifacy Bniński. "Po małej przerwie rozpoczęło się widowisko sceniczne: Wąsy i peruka Józefa Korzeniowskiego, wykonane siłami amatorskiem i zakończone żywym obrazem, przedstawiającym Obronę Trembowli"[3].
"25 września 1875 roku ma miejsce uroczysta inauguracja stałej sceny zawodowej spektaklem Zemsty Fredry; okolicznościowy prolog napisał Józef Kościelski, zagrano też jeden z polonezów Chopina i specjalną kompozycję Henryka Jareckiego; dyrekcję na dwa sezony objęli dwaj aktorzy galicyjscy: Karol Doroszyński ze Lwowa i [Władysław Terenkoczy] z Krakowa[4]; po ustąpieniu Terenkoczego Doroszyński prowadził teatr do 1881 roku[5]" – prof. Dobrochna Ratajczakowa "Teatr Polski w Ogrodzie Potockiego".
Pierwszy sezon teatralny zaplanowano z myślą o widzach z warstwy ziemiaństwa i inteligencji. Kolejne jednak przygotowywano już myśląc o potrzebach największej publiczności – ubogiego mieszczaństwa. Teatr Polski stał się „teatrem ludowym”, grając polskie komedie kontuszowe, moralizatorskie wodewile oraz wystawiając sceny z historii ojczyzny. Taki charakter teatru zachował się do początku wieku XX. Do czasu wybuchu I wojny światowej program skupiał się na widowni mieszczańskiej.
Lata dwudzieste i okres powojenny
W okresie dwudziestolecia międzywojennego teatr, pod kierownictwem Bolesława Szczurkiewicza, z powodzeniem rywalizował z Teatrem Nowym i innymi poznańskimi scenami[6]. W 1929 (na PeWuKę) gmach zmodernizowano i dobudowano przedsionek wejściowy z kasami (autorem projektu był Stefan Cybichowski)[7].
Gmach ocalał w czasie II wojny światowej i teatr wznowił swoją działalność w kwietniu 1945 roku. Inauguracja pierwszego po okupacji niemieckiej sezonu nastąpiła 27 kwietnia 1945 (piątek), kiedy to zagrano sztukę Uciekła mi przepióreczka autorstwa Stefana Żeromskiego w reżyserii zbiorowej. Zagrali m.in. Aleksander Dzwonkowski, Józef Kostecki i Zygmunt Noskowski. Aktorzy występowali w większości we własnych ubraniach. Na widowni zasiedli m.in. Feliks Widy-Wirski i Feliks Maciejewski. Odśpiewano też hymny – polski i radziecki[8]. W powojennych latach scena Teatru Polskiego była jedną z najciekawszych w Polsce. Nawiązano współpracę ze scenografami: Janem Kosińskim, Andrzejem Cybulskim i Andrzejem Stopką. W czasach powszechnego socrealizmu we wszelkich dziedzinach życia, za sprawą Wilama Horzycy kierującego sceną w latach 1948-1951, mówiło się o Teatrze Polskim, że to jedno z nielicznych miejsc, w którym uprawia się prawdziwy teatr.
Filią poznańskiego Teatru Polskiego był Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (w latach 1948–1960[9]) oraz Teatr Nowy w Poznaniu (w latach 1962-1972[10]).
Sceny
- Duża Scena
- Malarnia – scena kameralna teatru otwarta w połowie lat 80. XX wieku, mieści ponad 100 osób.
- Galeria – scena przeznaczona jest przede wszystkim na prezentacje małoobsadowych spektakli, współczesnej, najnowszej dramaturgii, a także czytań scenicznych w ramach projektu „Nowe stulecie – nowe dramaty”. Widownia Galerii mieści 40 osób.
- Piwnica pod Sceną – przestrzeń otwarta pod kierownictwem artystycznym Macieja Nowaka (2015)[11][12].
Projekty teatralne
- Europejskie Spotkania Teatralne „Bliscy Nieznajomi” – pierwszy w Poznaniu międzynarodowy festiwal teatrów repertuarowych, którego tematyczna formuła jest głosem w dyskusji na temat aktualnych problemów z zakresu historii, kultury i wzajemnych relacji między narodami Europy.
- Ogólnopolski Konkurs Polskiej Dramaturgii Współczesnej „Metafory Rzeczywistości” – ideą konkursu jest połączenie oryginalnej twórczości dramaturgicznej z praktyczną realizacją teatralną. Po każdej edycji konkursu jeden z finałowych tekstów zostaje wystawiony w Teatrze Polskim w następnym sezonie.
- Nowe stulecie – nowe dramaty – składają się na nie cykliczne spotkania poświęcone współczesnej dramaturgii europejskiej. W ramach spotkań organizowane są próby czytane tekstów dramaturgów uznanych w swoich rodzinnych krajach i za granicą. Często dramaty, które przybliża widzom Teatr Polski w Poznaniu, są pierwszą prezentacją w języku polskim. Publiczność ma również okazję porozmawiać z autorami lub tłumaczami prezentowanych sztuk.
- Dawne dramaty – nowe czytania – którego celem jest ukazanie klasyki w nowym świetle, odczytanie jej poprzez doświadczenia i sposób widzenia współczesnego świata przez młodych reżyserów.
Kierownictwo artystyczne Teatru Polskiego
Dyrektorzy
XIX wiek
- 1. Karol Doroszyński (1875–1881)
- 2. Łucjan Kościelecki (1881–1882)
- 3. Aleksander Podwyszyński (1882–1883)
- 4. Franciszek Dobrowolski (1883–1896)
- 5. Edmund Rygier (1896–1908)
XX wiek
- 6. Andrzej Lelewicz (1909–1912)
- 7. Nuna Młodziejowska-Szczurkiewiczowa (1912–1914)
- 8. Bogumił Bieczyński (1916–1918)
- 9. Bolesław Szczurkiewicz (1918–1933)
- 10. Robert Boelke (1933–1938)
- 11. Władysław Stoma (1938–1939, 1945–1948)
- 12. Wilam Horzyca (1948–1951)
- 13. Tadeusz Muskat (1951)
- 14. Władysław Woźnik (1951–1953)
- 15. Aleksander Gąssowski (1953–1956)
- 16. Roman Sykała (1956–1958)
- 17. Tadeusz Byrski (1958–1959)
- 18. Jan Perz (1959–1963)
- 19. Marek Okopiński (1963–1967)
- 20. Jerzy Zegalski (1967–1970)
- 21. Andrzej Ziębiński (1970–1971)
- 22. Zbigniew Pawlak (1971–1973)
- 23. Roman Kordziński (1973–1981)
- 24. Mikołaj Grabowski (1981–1982)
- 25. Grzegorz Mrówczyński (1982–1993)
- 26. Zbigniew Jaśkiewicz (1993–1997)
- 27. Lech Raczak (1997–1998)
- 28. Waldemar Matuszewski (1998–2000)[13]
- 29. Andrzej Szczytko (2000)[14]
- 30. Paweł Wodziński (2000–2003)[15]
XXI wiek
- 31. Paweł Szkotak (2003–2015)
- 32. Marcin Kowalski (od 2015)
Wicedyrektorzy
XIX wiek
- 1. Władysław Terenkoczy (1875–1877)
- 2. Józef Rychter (1883–1884)
XX wiek
- 3. Bolesław Szczurkiewicz (1912–1914)
- 4. Roman Żelazowski (1920–1922)
- 5. Teofil Trzciński (1932–1933)
- 6. Maksymilian Piotrowski (1933–1938)
- 7. Irena Byrska (1958–1959)
- 8. Jerzy Stasiuk (1993–1995)
- 9. Lech Raczak (1995–1997)
- 10. Andrzej Szczytko (1998–2000)
- 11. Paweł Łysak (2000–2003)
XXI wiek
- 12. Joanna Nowak (2003–2013)
- 13. Maciej Nowak (od 2015)
Zespół artystyczny Teatru Polskiego
Aktorzy (sezon 2019/2020) | Aktorzy współpracujący (sezon 2019/2020) | Byli aktorzy |
---|---|---|
|
|
|
Przypisy
- ↑ Paweł Szkotak dyrektorem Teatru Polskiego [online] [dostęp 2016-07-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-30] .
- ↑ Jerzy Borwiński: Chciałbym powrotu kamienicy przed Teatrem Polskim. Wyborcza.pl Poznań, 2015-04-13. [dostęp 2016-02-04].
- ↑ CzesławC. Kędzierski CzesławC., Teatr Polski w Ogrodzie Potockiego 1875-1925 [online] .
- ↑ Władysław Terenkoczy, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2023-07-09] .
- ↑ MDAsystems.pl, Teatr Polski w Poznaniu - Historia [online], teatr-polski.pl [dostęp 2016-07-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-13] .
- ↑ MonikaM. Nawrocka-Theus MonikaM., Pierwsze lata wolności w Teatrze Polskim w Poznaniu (1918-1924), 2016, ISSN 2391-890X [dostęp 2022-02-02] .
- ↑ Władysław Czarnecki, Tak kiedyś w Poznaniu projektowano i budowano (fragmenty wspomnień), w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.139, ISSN 0137-3552
- ↑ TadeuszT. Świtała TadeuszT., Poznań 1945. Kronika Wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986, s. 158-159, ISBN 83-210-0607-8, OCLC 830203088 .
- ↑ Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim | Miejsce | Culture.pl [online] [dostęp 2016-07-26] .
- ↑ Teatr Nowy (filia Teatru Polskiego), [w:] Encyklopedia teatru polskiego (teatry i zespoły teatralne). [dostęp 2016-07-26] .
- ↑ Sceny | Teatr Polski w Poznaniu, „Teatr Polski w Poznaniu” [dostęp 2016-11-01] (pol.).
- ↑ EXTRAVAGANZA o miłości | Teatr Polski w Poznaniu, „Teatr Polski w Poznaniu” [dostęp 2016-11-01] (pol.).
- ↑ Czy To Jest Fair? [online], gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).
- ↑ W Polskim P.o. [online], gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).
- ↑ Dyrektorzy [online], gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona Teatru Polskiego
- p
- d
- e
Obszary Systemu Informacji Miejskiej |
|
---|---|
Osiedla mieszkaniowe | |
Atrakcje turystyczne | |
Teatry | |
Kina | |
Miejsca kultu religijnego |
|
Targowiska | |
Stacje kolejowe |
- Wikiprojekt:Poznań
- p
- d
- e
|
- p
- d
- e
dramatyczne |
|
---|---|
muzyczne | |
tańca | |
lalek | |
impresaryjne | |
offowe |
|
szkolne |
- Lista nie uwzględnia innych instytucji i obiektów mogących pełnić funkcje teatralne, a także zespołów teatralnych nie posiadających własnej siedziby.
- Wikiprojekt:Poznań
- p
- d
- e
dramatyczne | |
---|---|
muzyczne | |
tańca | |
lalek | |
impresaryjne | |
offowe |
|
szkolne |
- Lista nie uwzględnia innych instytucji i obiektów mogących pełnić funkcje teatralne, a także zespołów teatralnych nie posiadających własnej siedziby.