Bitwa pod Szubówką

Bitwa pod Szubówką

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	8 maja 1920
Miejsce	pod Szubówką
Terytorium	Ukraińska Republika Ludowa
Przyczyna	wyprawa kijowska
Wynik	nierozstrzygnięta
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Siły
5 Brygada Jazdy 1 pułk ułanów 16 pułk ułanów Taraszczańska BS
brak współrzędnych

Bitwa pod Szubówką – walki polskiej 5 Brygady Jazdy z oddziałami sowieckiej 14 Armii toczone w okresie II fazy operacji kijowskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

25 kwietnia rozpoczęła się polska ofensywa na Ukrainie^[2][3]. Zgrupowane na froncie od Starej Uszycy nad Dniestrem po Prypeć trzy polskie armie uderzyły na wschód. Za wewnętrznymi skrzydłami 2 i 3 Armii była ześrodkowana Dywizja Jazdy gen. Jana Romera^[4][5].

Po stronie sowieckiej broniły się 12 Armia Siergieja Mieżeninowa w składzie 7., 44. i 58 DS oraz 17 DK, która osłaniała kierunek kijowski i białocerkiewski, a na lewym skrzydle 14 Armia Ijeronima Uborewicza w składzie 21., 41., 45. i 60 DS oraz 8 DK broniąca kierunek Żmerynka-Bracław^[6].

 Osobny artykuł: wyprawa kijowska.

W drugiej fazie polskiej ofensywy na Ukrainie Dywizja Jazdy gen. Jana Romera nocą z 2 na 3 maja zajęła Białą Cerkiew^[7]. Tu otrzymała zadanie osłony południowego skrzydła 3 Armii maszerującej na Kijów i północnego skrzydła 2 Armii. Dywizja miała osiągnąć rejon Karapysze - Mironówka, a równocześnie prowadzić rozpoznanie na Kaniów i Czerkasy^[8].

Walczące wojska

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
Dywizja Jazdy	gen. Jan Romer	2 Armia
⇒ 5 Brygada Jazdy
→ 1 pułk ułanów	płk Stefan Dziewicki
→ 16 pułk ułanów	mjr Wilhelm Światołdycz-Kisiel
Armia Czerwona
oddziały 12 Armii		Front Płd. Zach.
⇒ 44 Dywizja Strzelców	komdyw. Iwan Dubowoj
→ 131 Taraszczańska BS[9]

Walki pod Szubówką

6 maja oddziały Dywizji Jazdy wyruszyły do działania. Tego dnia 4 Brygada Jazdy stoczyła walkę pod Olszanicą, a 5 Brygada Jazdy zajęła Kahorlik. Wysłane na przedpole patrole rozpoznawcze stwierdziły obecność silnego zgrupowania piechoty sowieckiej w Szubówce. Takie położenie powodowało, że naruszone mogło zostać jednolite ugrupowanie Dywizji. W tej sytuacji gen. Jan Romer zaplanował koncentryczne uderzenie obu brygad na Szubówkę na dzień 9 maja, z zadaniem rozbicia nieprzyjaciela^[10].

Celem dokładnego rozpoznania sił przeciwnika, już o świcie 8 maja szwadron 1 pułku ułanów i szwadron 16 pułku ułanów, wzmocnione plutonem artylerii konnej, uderzyły na Szubówkę. Atak spieszonych szwadronów zatrzymany został silnym ogniem broni maszynowej. Kiedy jednak nadciągnęły siły główne 1 pułku ułanów, przeciwnik rozpoczął odwrót. 4/1 pułku ułanów ruszył do szarży, wziął dziesięciu jeńców i zdobył dwa ckm-y. Nie był on jednak w stanie przeszkodzić sowieckim oddziałom w planowym wycofaniu się na wschód^[11][9][12].

Bilans walk

Uderzenie na Szubówkę, przeprowadzone zbyt szczupłymi siłami, zmusiło wprawdzie zdemoralizowanych czerwonoarmistów do odwrotu, ale nie doprowadziło do rozbicia zgrupowania sowieckiej piechoty, liczącego około 1000 żołnierzy i 10 dział. Zamiar dowódcy dywizji gen. Jana Romera nie został zrealizowany. Straty polskie to jeden poległy i trzech rannych^[11].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Kazimierz Kosiarski: Zarys historii wojennej 16-go pułku ułanów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Tadeusz Kutrzeba: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1937.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Julian Stachiewicz: Działania zaczepne 3 armji na Ukrainie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
• Juliusz S. Tym: Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
• Aleksander Wojciechowski: Zarys historji wojennej 1-go pułku ułanów krechowieckich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.