Hortus Sanitatis

Hortus Sanitatis (hay Ortus Sanitatis, tạm dịch: Khu vườn sức khoẻ) là một bộ bách khoa toàn thư về lịch sử tự nhiên (dược điển) bằng tiếng Latin, tiếng Pháp và tiếng Đức được in bởi Jacob Maydenbach vào năm 1491 ở Mainz.^[1]

Cuốn sách nói về các loài trong thế giới tự nhiên cùng với công dụng và phương thức bào chế của chúng. Cuốn sách là bản in theo cuốn Herbarius moguntinus (1484) và Gart der Gesundheit (1485) của Peter Schoffer đã in ở Mainz. Ngoài đề cập đến các loài thực vật như các quyển trước đó, quyền sách còn đề cập đến cả các loài động vật như chim, cá, bò sát, thậm chí là cả các loại đá.^[1] Ngoài ra, sách còn có miêu tả các loại sinh vật huyền bí như rồng, harpy, hydra,v.v.

Tác giả

Cuốn sách này không rõ ai là tác giả. Nhiều người cho là Johannes de Cuba (1430-1503)-một bác sĩ và nhà thảo dược học, tác giả của cuốn Gart der Gesundheit in vào năm 1485.

Nguồn gốc

Có lẽ sách được viết vào cuối những năm 1470 do Bernhard von Breydenbach là nhà tài trợ chính và là người đã cung cấp cho Cuba một số lượng vật ấn tượng (bao gồm các bản vẽ về các bản đồ, kiến trúc, động thực vật, v.v) do Erhard Reuwich vẽ.

Do có được những tư liệu đó, vào tháng 3/1485, Cuba đã cho in ở Mainz phiên bản đầu tiên của Hortus Sanitatis dưới cái tên Ortus sanitatis, auf teutsch ein gart der gesuntheit. Sách không chỉ bao gồm về những luận thuyết về thực vật và dược phẩm mà chúng còn có một phần quan sát của Breydenbach liên quan đến các loại động vật.

Tháng 8 năm sau, Johann Schonsperger đã in phiên thứ 2 của sách ở Augsburg, kèm với các bức tranh minh hoạ sống động của Peter Schoffer. Đến năm 1487, thêm một ấn bản khác được in, lần này sách được in ở Strasbourg. Đến năm 1491, phiên bản tiếng Latinh được in bởi Jacob Meydenbach ở Mainz, là phiên bản in được biết đến nhiều nhất.

Sau đó, sách đã được dịch ra tiếng Hạ Đức vào năm 1492 và tiếng Pháp vào năm 1500. Năm 1539, ấn bản cuối cùng được in bởi Philippe Le Noir ở Paris.

Nội dung

Sách có 435 chương với 382 cây thuốc, 25 phương thuốc bào chế và 28 nguyên tố chữa bệnh được miêu tả chi tiết. Mở đầu sách là phần chuyên luận (tractatus) được in sau lần in đầu tiên vào năm 1485. Sách gồm 5 phần, bao gồm:

De herbis et plantis: bao gồm các loài thực vật (530 chương).
De animalibus & reptilibus vitam in terris ducentium: bao gồm các loài động vật trên cạn (164 chương).
Hai trang trong bản in năm 1485.
De avibus et volatilibus: bao gồm các loài động vật bay được như chim, dơi và các loài côn trùng (122 chương)
De piscibus & natatilibus: bao gồm các loại động vật thuỷ sinh và quái vật biển (106 chương).
De lapidibus & in terre venis nascetibus: bao gồm các loại đá quý và các loại quặng (144 chương).

Ngoài ra sách còn có:

Incipit (lời mở đầu).
De urinis & earum speciebus: phân loại nước tiểu của con người.
Tabula medicinalis cum directorio generali per omnes tractatus: danh mục các loài.

Với mỗi loài được miêu tả gồm phần mô tả chung và phần công dụng đối với con người.