Antonio Priuli

Antonio Priuli
Antonio Priuli portresi

Venedik Cumhuriyeti Doçesi (94.) Doge di Venezia
Hüküm süresi	17 Mayıs 1618 – 12 Ağustos 1623 5 yıl 2 ay 26 gün
Önce gelen	Nicolò Donato
Sonra gelen	Francesco Contarini

Doğum	10 Mayıs 1548 Venedik
Ölüm	12 Ağustos 1623 (yaş: 75) Venedik
Defin	San Lorenzo Kilisesi, Venedik
Eş(ler)i	Elena Barbarigo
Çocuk(lar)ı	Adriana Priuli ve Matteo Priuli dahil 14 çocuk
Babası	Gerolamo Priuli
Annesi	Elisabetta Cappello

Antonio Priuli (d. 10 Mayıs 1548, Venedik – ö. 12 Ağustos 1623, Venedik), 17 Mayıs 1618 – 12 Ağustos 1623 tarihleri arasında, 5 yıl 2 ay 26 gün süren dönemde, Venedik Cumhuriyeti'nde "Doçe" unvanı ile devlet başkanlığı yapan 94'üncü dükadır.

Antonio Priuli doçe seçildiğinde Venedik Cumhuriyeti ile İspanya Krallığı ile İspanya'nın Venedik elçisi I. Bedmar Markizi Alfonso de la Cueva'nin ortaya çıkarttığı "Bedmar Komplosu" ile ilgili büyük siyasal kriz devam etmekteydi ve bu ciddi kriz 1622'nin sonuna kadar şiddetle devam etti.

Hayatı

Doçe olmadan önce

Antonio Priuli, 10 Mayıs 1548'de Venedik'te Gerolamo Priuli ve karısı Elisabetta Cappello'nun oğlu olarak doğdu. Antonio Priuli önce denizci tüccar ve bu arada denizci askeri olarak uğraşlarda bulundu. Antonio Priuli gayet koyu Katolik dindar idi. Amiral Agostino Barbarigo'nun kızı olan Elena Barbarigo ile evlilik yaptı ve bu evlilikten 12 (bazı kaynaklara göre 14) çocuğu oldu. Oğullarından 2'si Katolik Kilisesi'nde papaz oldular ve bu papaz oğullarından Matteo Priuli Kardinal rütbesine erişti. Kızlarından 7'si hiç evlenmeyip manastıra geçilip rahibe oldular ama Adriana Prioli 101. Venedik Doçesi Francesco Cornaro'nun eşi oldu. Antonio Priuli bu buyuk ailesinin bakimi için buyuk masraflar yapması gerektiğinden devamlı olarak ağır borçlanma altına girmişti.

1618'de devlet hizmetine girip "provveditore" unvanı ile Adriyatik Denizi kuzeyinde bir adada bulunan Veglia (modern Krk) kentine vali tayin edildi.

Doçelik dönemi

9 Mayıs 1618'de sadece 35 gün doçelik yaptıktan sonra Doçe Nicoló Donato beklenmedik bir şekilde öldü ve yeni doçe seçmek için 41 seçmenden oluşan Venedik Cumhuriyeti "Doçe Seçmenler Konseyi" toplandı. Bu konsey İspanya ile politik krizin en civcivli zamanında toplandığı için bir an evvel Doçe seçmeye karar verdi ve yeni Veglia valisi olan Antonio Priuli 17 Mayis 1618'e yapılan oylama ile ekseriyetle 94. Venedik Cumhuriyetei Doçesi olarak seçildi ve aynı gün taç giydirildi.

Doçe Priuli'nin doçelik donemi başlarında Venedik halkının çoğunluğu İspanyol ordusunun Venedik şehrini işgal için şehre asker çıkaracağına; komplocu elçi Bedmar'in Venedik ordusuna İspanya taraftarlarını yerleştirtip sızmış olduğuna ve bir İspanyol donanma filosunun Venedik şehrini hemen ele geçirebilecek şekilde yakında ve hazır olduğuna inanmaktaydılar.

Priuli doçe seçilir seçilmez Venedik şehrine ve Cumhuriyetini gizlice aleyhtar olanları ortaya çıkartıp onları elimine etmek için oldukça şiddet içeren politikalar uygulamaya başladı. Yüzlerce kişi hiçbir inanılır delil olmadan devlet aleyhinde komploya katılıp Venedik'e ihanet etmekle itham edilerek tutuklandı. Bu bir insan avına dönüştü ve özellikle yabancı askerler ve yabancı donanma bahriyeliler hiçbir suç gösterilmeden tutuklanmaya başlandı. Bu insan avında gerçekten Venedik'e ihanet eden birçok kişi yakalanıp tutuklandı. Fakat aynı zamanda birçok kişi de hiçbir suçu olmadan yakalanıp vatan hainliği iddiasıyla şiddetli bir şekilde cezalandırıldı. Örnek olarak patrisyen sınıftan olan Antonio Foscarini Venedik'teki İngiltere Krallığı elçiliğinde verilen bir yemek davetine gittikten hemen sonra 21 Nisan 1622 devlet otoriteleri tarafından tutuklanmış ve hemen idam edilmişti. Bu suçsuz idam hakkındaki gerçekler, İngiltere Krallığı elçisinin Venedik otoritelerine yaptığı şikayet üzerine ortaya çıktı ve idamın hiçbir ihanet deliline dayanmadan hatta hiçbir delil aranmaya hacet duymadan yapıldığı anlaşıldı.

Doçe Priuli 1618'de İspanya'nın bir düşmanı olan Hollanda cumhuriyeti ile birbirlerine para, gemiler veya askerler verip iki cumhuriyetini birbirine destek saklayacağını içeren bir müttefiklik anlaşması imzaladılar. 1620'de Hollanda Cumhuriyeti'ni temsil etmek için 7 hafta suren ve Nijmegen, Heidelberg, Zürih, Verona ve Vicenza üzerinden seyahat yapan François van Aerssen ve sekreteri Constantijn Huygens birlikte Venedik şehrine ulaştılar. Bu kişiler Hollanda ve Venedik cumhuriyetleri arasında daha önce 1618'de yapılmış olan antlaşmayı teyit ettiler .

Venedik ile İspanya arasındaki büyük anlaşmazlık 1622'de sona erdi.

16 Ocak 1623'te Venedik Cumhuriyeti yönetimi Arundel Kontesi Alethea Talbot'a bir resmi bir özür dileme mektubu göndererek Antonio Foscarini'nin yargılanıp idam edilmesinde hatalı olduklarını bildirdi ve özürler diledi. Böylece İspanyolllar da Foscarini'nin idam edilmesinin Venedik yönetimi içinde hazırlayanların yakalanmaları için yaptığı faaliyetlerin şiddetin durdurdu ve boylece bu anlaşmazlığın bir savaş vesilesi olarak kabul edilmesi sona erdirildi. 17. yüzyılda İspanya Venedik ilişkilerinde anlaşmazlıklar ve çatışmalar daha az şiddetle devam etti. 1618-1622 döneminde bir yüksek zirveye ulaşan iki devlet arasındaki yüksek anlaşmazlık seviyesinin şiddeti bu iki devletin bundan sonraki ilişkileri tarihinde hiç görülmedi.

1618'de Orta Avrupa'da yapılmaya baslayan ve başlarda, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nu oluşturan protestan ve katolik şehir devletleri arasındayken, zamanla Avrupa'nın büyük güçlerinin çoğunun dahil olduğu daha geniş bir çatışmaya dönüşen Otuz Yıl Savaşı'na önce Venedik Cumhuriyeti katılmamaktaydı. Ama Şubat 1623'te bu savaş Venedik Cumhuriyeti topraklarına da sıçradı. Ama geçici bu savaştan sadece Kuzey İtalya'da Venedik idaresi altında bulunan bir kent olan ve Venedik-İsviçre sınırında bir geçit vadisinde bulunan Valtellina kenti etkilendi.

Doçe Antonio Priuli, bu gelişmeye bir katkıda bulunamadı. Doçe'nin sıhhati o zaman gayet kötüydü ve gittikçe daha da kötüleşmeye başladığı için Doçe Venedik'i yeni bir savaşa sokmak için zaman bulamadı. 75 yaşında olan Antonio Priuli geçirmekte olduğu hastalıktan kurtulamadı ve 12 Ağustos 1623'te 5 yıl, 2 ay ve 26 gün doçe olarak hüküm sürdükten sonra öldü.

Defin yeri Venedik şehrinde San Lorenzo Kilisesi içindedir.

Ayrıca bakınız

Venedik Cumhuriyeti
Venedik doçeleri listesi

Kaynakça

Bu madde kısmen İtalyanca Wikipedia "Nicolò Donà" maddesi kaynaklıdır. Online: [1] 3 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)

Dış kaynaklar

Norwich, John Julius (1999) A History of Venice. New York: Vintage Books, ISBN 0-679-72197-5 (İngilizce)
da Mosto, Andrea (2003), I Dogi di Venezia. Floransa: Giunti editore ISBN 978-8809028814. (İtalyanca)
Dumler, Helmut (2001), Venedig und die Dogen. Düsseldorf: Artemis & Winkler ISBN 978-3538071162 (Almanca)

Resmî unvanlar
Önce gelen: Nicolò Donato	Venedik Doçesi 1618 - 1623	Sonra gelen: Francesco Contarini

Venedik Doçeleri

Bizanslılar Dönemi (697–737)
Paolo Lucio Anafesto (697–717) • Marcello Tegalliano (717–726) • Orso Ipato (726–737)

Magistri Militum Rejimi (738–742)
Domenico Leoni • Felice Cornicola • Teodato Ipato • Gioviano Cepanico • Giovanni Fabriciaco

Dukalık Dönemi (742–1148)
8. yüzyıl	Teodato İpato* (742–755) • Galla Lupanio* (755–756) • Domenico Monegario* (756–764) • Maurizio Galbaio (764–787) • Giovanni Galbaio* (787–804)
9. yüzyıl	Obelerio degli Antenori† (804–811) • Angelo Participazio (811–827) • Giustiniano Participazio (827–829) • I. Giovanni Participazio (829–837) • Pietro Tradonico (837–864) • I. Orso Participazio (864–881) • II. Giovanni Participazio* ((864–881))(887-888) • I. Pietro Candiano (887) • Pietro Tribuno (888–912)
10. yüzyıl	II. Orso Participazio (912–932) • II. Pietro Candiano (932–939) • Pietro Participazio (939–942) • III. Pietro Candiano (942–959) • IV. Pietro Candiano† (959–976) • I. Pietro Orseolo♦ (976–978) • Vitale Candiano♦ (978–979) • Tribuno Memmo (979–991) • II. Pietro Orseolo (991–1009)
11. yüzyıl	Ottone Orseolo* (1009–1026) • Pietro Centranico* (1026–1032) • Domenico Flabanico (1032–1043) • I. Domenico Contarini (1043–1071) • Domenico Selvo* (1071–1084) • Vitale Falier (1084–1096) • I. Vitale Michiel (1096–1102)
12. yüzyıl	Ordelafo Faliero (1102–1117) • Domenico Michele (1117–1130) • Pietro Polani (1130–1148)
*tahttan indirilme † idam edilme veya suikastle ölüm ‡ savaşta ölüm ♦ tahttan feragat etme

Cumhuriyet Dönemi (1148–1797)
12. yüzyıl	Domenico Morosini (1148–1156) • II. Vitale Michiel (1156–1172) • Sebastiano Ziani (1172–1178) • Orio Mastropiero (1178–1192) • Enrico Dandolo (1192–1205)
13. yüzyıl	Pietro Ziani (1205–1229) • Jacopo Tiepolo (1229–1249) • Marino Morosini (1249–1252) • Renier Zen (1252–1268) • Lorenzo Tiepolo (1268–1275) • Jacopo Contarini (1275–1280) • Giovanni Dandolo (1280–1289) • Pietro Gradenigo (1289–1311)
14. yüzyıl	Marino Zorzi (1311–1312) • Giovanni Soranzo (1312–1328) • Francesco Dandolo (1328–1339) • Bartolomeo Gradenigo (1339–1342) • Andrea Dandolo (1342–1354) • Marin Falier† (1354–1355) • Giovanni Gradenigo (1355–1356) • Giovanni Dolfin (1356–1361) • Lorenzo Celsi (1361–1365) • Marco Cornaro (1365–1367) • Andrea Contarini(1367–1382) • Michele Morosini (1382–1382) • Antonio Venier (1382–1400)
15. yüzyıl	Michele Steno (1400–1413) • Tommaso Mocenigo (1413–1423) • Francesco Foscari* (1423–1457) • Pasquale Malipiero (1457–1462) • Cristoforo Moro (1462–1471) • Niccolò Tron (1471–1473) • Niccolò Marcello (1473–1474) • Pietro Mocenigo (1474–1476) • Andrea Vendramin (1476–1478) • Giovanni Mocenigo (1478–1485) • Marco Barbarigo (1485–1486) • Agostino Barbarigo (1486–1501)
16. yüzyıl	Leonardo Loredan (1501–1521) • Antonio Grimani (1521–1523) • Andrea Gritti (1523–1538) • Pietro Lando (1538–1545) • Francesco Donato (1545–1553) • Marcantonio Trevisan (1553–1554) • Francesco Venier (1554–1556) • Lorenzo Priuli (1556–1559) • Girolamo Priuli (1559–1567) • Pietro Loredan (1567–1570) • I. Alvise Mocenigo (1570–1577) • Sebastiano Venier (1577–1578) • Niccolò da Ponte (1578–1585) • Pasquale Cicogna (1585–1595) • Marino Grimani (1595–1606)
17. yüzyıl	Leonardo Donato (1606–1612) • Marcantonio Memmo (1612–1615) • Giovanni Bembo (1615–1618) • Nicolò Donato (1618–1618) • Antonio Priuli (1618–1623) • Francesco Contarini (1623–1624) • I. Giovanni Cornaro (1624–1630) • Nicolò Contarini (1630–1631) • Francesco Erizzo (1631–1646) • Francesco Molin (1646–1655) • Carlo Contarini (1655–1656) • Francesco Cornaro (1656–1656) • Bertuccio Valiero (1656–1658) • Giovanni Pesaro (1658–1659) • II. Domenico Contarini (1659–1674) • Nicolò Sagredo (1674–1676) • Alvise Contarini (1676–1683) • Marcantonio Giustinian (1683–1688) • Francesco Morosini(1688–1694) • Silvestro Valiero(1694–1700) • II. Alvise Mocenigo(1700–1709)
18. yüzyıl	II. Giovanni Cornaro (1709–1722) • III. Alvise Mocenigo (1722–1732) • Carlo Ruzzini (1732–1735) • Alvise Pisani (1735–1741) • Pietro Grimani (1741–1752) • Francesco Loredan (1752–1762) • Marco Foscarini (1762–1763) • IV. Alvise Mocenigo (1763–1779) • Paolo Renier (1779–1789) • Ludovico Manin (1789–1797)
† Marino Falier (1354–55) vatana ihanet ile suçlanmış, yargılanmış ve idam edilmiştir. * Francesco Foscari (1423–57)Onlar Konseyi tarafından Doçe'likten hal edilmiştir. * Ludovico Manin Fransa Devrimi İtalya ordusu komutanı Napolyon Bonapart tarafından tahttan indirilip Venedik Cumhuriyeti ortadan kaldırılmıştır.