1459
< | 14. vijek | 15. vijek | 16. vijek | >
< | 1420-e | 1430-e | 1440-e | 1450-e | 1460-e | 1470-e | 1480-e | >
<< | < | 1455. | 1456. | 1457. | 1458. | 1459. | 1460. | 1461. | 1462. | 1463. | > | >>
| Gregorijanski | 1459. (MCDLIX) |
| Ab urbe condita | 2212. |
| Islamski | 863–864. |
| Iranski | 837–838. |
| Hebrejski | 5219–5220. |
| Bizantski | 6967–6968. |
| Koptski | 1175–1176. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1514–1515. |
| • Shaka Samvat | 1381–1382. |
| • Kali Yuga | 4560–4561. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4095–4096. |
| • 60 godina | Yin Zemlja Zec (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11459. |
p • r • u | |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1459 (MCDLIX) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak (1. 1. po julijanskom kalendaru).
Događaji
- 5. 1. - Sabor ugarskog plemstva u Segedinu - odlučeno da se osnuju županijske banderije i dopušteno kralju Matiji da okuplja vojsku.
- januar - Na ugarskom saboru u Segedinu bosanski kralj Stjepan Tomaš dogovorio brak sina Stjepana s naslednicom srpske despotovine, pod ugarskim sizerenstvom.
- siječanj? - Pavle Špirančić i Petar Zob se formalno spominju kao banovi Hrvatske-Dalmacije (podban u Kninu je Mihajlo Živković, gospodar Prozora u župi Vrhrika).
- 29. 1. - Turski upad iz Vrhbosne i Bihora u Bosnu - opsednut Bobovac i Vranduk - Tomašević se uspeo izvući iz Bobovca i odlazi u Smederevo.
- 19 - 31. 1. - Kralj Tomaš stigao iz Segedina u Jajce.
- 10. 2. - Prelati i baruni odani kralju Matiji polažu mu prisegu u Budimu, nakon urote Ladislava Gorjanskog i Nikole Iločkog da dovedu cara Fridriha III. za kralja (vranski prior Toma Sekelj novi slavonski ban umesto Iločkog).
- 24. 2. - Papa Pio II. ovlastio kardinala Carvajala da zaprijeti crkvenim kaznama svim protivnicima ugarskog kralja Matije.
- 4. 3. - Fridrih III. se u Bečkom Novom Mjestu proglasio za ugarskog kralja.
- 21. 3. - Stjepan Tomašević preuzeo vlast u Smederevu (s njim je i stric Radivoj Ostojić).
- 25. 3. - Krštenje Maksimilijana I., kum mu je Nikola Iločki.
- mart, krajem - Jedan turski paša provalio u Slavoniju.
- 1. 4. - Svadba Stjepana Tomaševića i Jelene Branković.
- 7. 4. - Bitka kod Körmenda na Rabi - skupa Fridrihova pobeda nad Matijinom vojskom (borbe su u ovo vrijeme i u Slavoniji, podela je među Frankapanima).
- 8. 4. - Stefan Branković napustio Smederevo (imao svojih pristalica za despotsku vlast).
- april - Bosanski rat protiv Turaka: kralj Tomaš zapalio predgrađe Hodidjeda i stanovništvo "ubio ili porobio".
- 22. 4. - Poslednji trapezuntski car David je prvi put posvedočen na prestolu (nasledio brata Jovana IV).
- 1. 6. - Papa Pio II. otvara koncil u Mantovi.
- jun - Herceg Stjepan (turski vazal) zauzima Čačvinu - spor sa kraljem Tomašem.
- lipanj? - Kralj Matija se izmirio sa Iločkim (ponovo ban).
- 20. 6. - Pad srpske Despotovine: Smederevo predato bez borbe nakon pobune građana - Stjepan nije imao pomoći sa strane (titula despota korišćena do 1537).
- 18. 7. - Kralj Matija oduzeo Stjepanu Tomaševiću tokajske posede (nekada Brankovićeve) zbog predaje Smedereva.
- avgust - Skenderbeg utvrdio savezništvo sa Mlečanima, nakon što je osvojio Šati od Turaka; u ovo vreme i Ljeka Dukađini sklopio mir sa Mlečanima.
- 9. 9. - Mihalj Silađi se izmirio sa sestrićem kraljom Matijom (u međuvremenu bio pobegao iz tamnice) - opet dobija posede i preuzima odbranu od Turaka.
- 23. 9. - Ratovi dviju ruža: Bitka na Blore Heathu je prva veća bitka, pobeđuju jorkisti.
- 26. 9. - Papa na Mantovanskom koncilu poziva na križarski pohod protiv Turaka (bez efekta).
- 12. 10. - Bitka na Ludford Bridge-u, lankastrijanska pobeda.
- 16. 10. - U Hilandaru kao monah German umro Grgur Branković, iza njega ostaje sin Vuk ("Zmaj Ognjeni-").
- novembar - Turci upadaju i pljačkaju teritoriju hercega Stjepana, kralj Tomaš optužen da ih je pozvao[1].
- decembar - U Medun stiže novi subaša Feriz-beg i obnavlja napad na Crnojeviće i Mlečane u Zeti (do sledeće jeseni).
Tokom/tijekom godine
- U Sarajevu izgorjela prvobitna Džamija šejha Magribije[2].
- Tokom zime 1458/59 turski medunski vojvoda otima stoku i hranu iz mletačkog skadarskog kraja zbog gladi (sultan kasnije vraća).
- Slikar Lovro Dobričević prešao iz Kotora u Dubrovnik.
- Mlečanin Fra Mauro napravio kartu sveta za portugalski dvor.
- U Firenci osnovana Neoplatonska akademija (Marsilio Ficino s novcem Cosima de' Medicija).
- Papino rodno mesto Pienza se izgrađuje po renesansnom idealu (arhitekta Bernardo Rossellino).
- Podignuta Aladža-džamija u Tetovu.
- Prvi put pomenut Bukurešt.
Rođenja
- Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1459.
- 25. 1. - Paul Hofhaimer, austrijski orguljaš i kompozitor († 1537)
- 1. 2. - Conrad Celtis, nemački humanista i pesnik († 1508)
- 2. 3. - Hadrijan VI., papa († 1523)
- 6. 3. - Jakob Fugger, nemački trgovac († 1525)
- 22. 3. - Maksimilijan I. Habsburški, sveti rimski car († 1519)
- 6. 10. - Martin Behaim, istraživač i geograf († 1507)
- 22. 12. - Džem-sultan, pretendent na osmansku državu († 1495)
- 27. 12. - Jan I Olbracht, poljski kralj († 1501)
- ca. Lorenzo di Credi, firentinski umetnik († 1537)
Smrti
- Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1459.
- 3. 3. - Ausiàs March, katalonski pesnik (* ca. 1397)
- travanj? - Ladislav Gorjanski, bivši ugarski palatin
- 3. 5. - Erik Pomeranski, bivši vladar Norveške, Danske, i Švedske (* ca. 1382)
- 9. 6. - Shōtetsu, japanski pesnik (* 1381)
- ca. 20. 6. - Barbara, druga žena hercega Stjepana
- 16. 10. - Grgur Branković (monah German), sin despota Đurđa (* 1416-17)
- 30. 10. - Gianfrancesco Poggio Bracciolini, italijanski humanista (* 1380)
- Giovanni Aurispa, italijanski humanista (* 1376)
- Grigorije III, bivši carigradski patrijarh, pristalica Unije
Reference
- ↑ Historija Bosne, str. 300
- ↑ Sarajevo u osmanskom periodu Arhivirano 2011-05-21 na Wayback Machine-u, sarajevo.ba
- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
- Vladimir Ćorović, Historija Bosne
- Grupa autora, Istorija Crne Gore
