Stanisław Gromnicki

Ten artykuł dotyczy polskiego duchownego, działacza społecznego. Zobacz też: inne osoby o tym nazwisku.

Stanisław Gromnicki

Prałat
Stanisław Gromnicki (przed 1905)
Kraj działania	Austro-Węgry Polska
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1843 Skała nad Zbruczem, Cesarstwo Austrii
Data i miejsce śmierci	20 maja 1921 Lwów
Miejsce pochówku	Cmentarz Janowski we Lwowie
Proboszcz w Petlikowcach
Okres sprawowania	1878–1880
Proboszcz w Buczaczu
Okres sprawowania	1880-1914
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	łaciński
Inkardynacja	archidiecezja lwowska
Prezbiterat	1866
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Gromnicki (ur. 25 listopada 1843 w Skale, zm. 20 maja 1921 we Lwowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, prałat, kaznodzieja, działacz społeczny.

Życiorys

Stanisław Gromnicki wywodził się ze szlacheckiej rodziny Gromnickich z Omelan herbu Prawdzic. Urodził się 25 listopada 1843 w Skale nad Zbruczem jako syn Juliana Walentego i Marceli z Forstów. W 1872 jego bracia Adam Wojciech i Mikołaj Antoni wylegitymowali się ze szlachectwa w galicyjskim Wydziale Krajowym^[1]. Był kuzynem ks. Tadeusza Gromnickiego.

Uczył się w szkołach w Buczaczu i we Lwowie. W 1866 przyjął święcenia kapłańskie we Lwowie, a następnie rozpoczął pracę jako duszpasterz w Kozłowie. Po dwóch latach przeniesiony został do Płotyczy, gdzie zainicjował budowę kościoła oraz dwóch kaplic na terenie parafii (w Ihrowicach i Jankowcach). W 1878 mianowany został proboszczem w Petlikowcach, gdzie zasłużył się wybudowaniem kościółka w Bobulińcach oraz kaplicy w Kujdanowie.

10 listopada 1880 objął parafię w Buczaczu. Podczas wieloletniej pracy w tej parafii wybudował kościoły w: Nowostawcach, Leszczańcach, Dźwinogrodzie i Nagórzance. Zainicjował też wybudowanie kaplic w Buczaczu, Sorokach, Rukomyszu i Pyszkowcach. Budowę kaplic i kościołów często finansował z własnego majątku. Oprócz funkcji proboszcza, był też dziekanem czortkowskim, buczackim i stanisławowskim. Pod koniec XIX wieku był inicjatorem akcji pod hasłem Ratujmy milion!, wzywającej do budowy kościołów i kaplic celem ratowania ludności polskiej zamieszkałej na obszarze Galicji Wschodniej przed rutenizacją. Był spowiednikiem sióstr Niepokalanek w Jazłowcu oraz, od 1895, zastępcą przewodniczącego buczackiego oddziału Rady Szkolnej Okręgowej^[2][3]. W 1904 wygłosił kazanie podczas odsłonięcia pomnika Bartosza Głowackiego w Tarnobrzegu^[4]. Od 1914 mieszkał we Lwowie przy kościele św. Jana Chrzciciela, gdzie zmarł 20 maja 1921^[5]. W niedziele 26 listopada 1916 w kościele św. Jana Chrzciciela odbyła się uroczystość jego 50-lecia w służbie kapłańskiej^[6]. Został pochowany na Cmentarzu Janowskim we Lwowie.

Kazania

Stanisław Gromnicki poruszał w kazaniach problematykę dogmatyczną, moralną, społeczną i narodową. Jego kazania podkreślały wartość narodu polskiego, ale również konieczność zachowania braterskich stosunków z innymi narodowościami, zwłaszcza Ukraińcami, których uznawał za braci, wywodzących się ze wspólnych korzeni. Jego głównym celem było krzewienie polskości na terenie Galicji wschodniej i na kresach wschodnich oraz obrona obrządku łacińskiego^[7].

Publikacje

• Kazanie w uroczystość NMP Królowej Korony Polskiej powiedziane w archikatedrze lwowskiej obrządku łacińskiego dnia 5 maja 1895 roku, Buczacz 1895, Lwów 1899;
• Przedmowa na niedzielę XIV po Świątkach, Lwów 1889;
• De indigna celebratione sacrifica missae. Sermo in congregatione decanali habitus, Lwów 1900;
• Kilka stów do młodzieży przy poświęceniu kaplicy gimnazjalnej w Buczaczu, Lwów 1900;
• O jedności i miłości w narodzie, Jasło 1900, 1903;
• Kilka uwag o Trójcy Przenajświętszej, Lwów 1901, 1910;
• Kilka uwag w sprawie ruskiej albo „Co miara, to wiara" (wraz z ks. A. Rokoszem), Lwów 1901;
• Przestroga dla wyborców, Buczacz 1907;
• Lud a duchowieństwo, Warszawa 1906;
• Dla polskich dzieci, Jasło 1903;
• Kazanie w urocz. Najśw. Maryi Panny Królowej Korony Polskiej w archikatedrze lwowskiej łać. Dnia 5 maja 1901 r., Lwów 1901;
• Dzwon, krzyż, lampa: trzy rzeczy, które nam przypominają nieskończoną i niepojętą boską miłość Zbawiciela, Buczacz 1912.

Odznaczenia, wyróżnienia

• Krzyż kawalerski orderu Franciszka Józefa (2 grudnia 1898)^[8].
• Prałat domowy (1907, mianowany przez papieża Piusa X).

Przypisy

Bibliografia

• Wojciech Biliński: Lwowska fundacja Antoniego i Walerii Bilińskich. W: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej / red. W. Walczak, K. Łopatecki. T. VI. Białystok, 2013, s. 360.
• Gromnicki Stanisław ks. na stronie eduteka.pl
• Stanisław Gromnicki h. Prawdzic wielcy.pl
• Seweryn Uruski: Gromniccy h. Prawdzic. [W:] Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 5. Warszawa, 1904.
• Ks. Józef Wołczański: Katalog Grobów duchowieństwa i sióstr zakonnych obrządku łacińskiego i greckokatolickiego na cmentarzu janowskim we Lwowie, s. 257.
• H. Karbownik, Encyklopedia Katolicka, t. 6. szp. 183.
• Jubileusz kapłana. „Nowości Illustrowane”. Nr 49, s. 12–13, 2 grudnia 1905. 

Linki zewnętrzne

• Publikacje Stanisława Gromnickiego w bibliotece Polona