Sitowie

Morfologia (sitowie leśne)

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

ciborowate

Rodzaj

sitowie

Nazwa systematyczna

Scirpus L.
Sp. Pl. 47. 1753

Typ nomenklatoryczny

Scirpus sylvaticus L.^[3]

Synonimy
Actaeogeton Steud. Blepharolepis Nees Chamaeschoenus Ehrh. Dichismus Raf. Diplarinus Raf. Leiophyllum Ehrh. Maximoviczia A.P.Khokhr. Maximowicziella A.P.Khokhr. Nemocharis Beurl.^[4] Seidlia Opiz Taphrogiton Montandon^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Sitowie (Scirpus L.) – rodzaj roślin z rodziny ciborowatych (turzycowatych). W dawnych ujęciach systematycznych zaliczano tu ok. 250 gatunków, ale współcześnie rodzaj obejmuje do 50 gatunków. Rośliny te występują głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest w Ameryce Północnej, gdzie występuje 18 gatunków^[5], 12 gatunków rośnie w Chinach^[6]. W Polsce dwa gatunki rosną jako rodzime – sitowie leśne S. sylvaticus i sitowie korzenioczepne S. radicans, jeden gatunek jako introdukowany i zadomowiony, choć na pojedynczych stanowiskach – sitowie amerykańskie S. georgianus^[7].

Znaczenie użytkowe rodzaju jest ograniczone. Uprawiany bywa Scirpus atrovirens zawierający alkaloidy^[8], także sitowie leśne S. sylvaticus sadzone jest na brzegach oczek wodnych^[9].

Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z łacińskiej nazwy oczeretu jeziornego, który w klasycznym, szerokim ujęciu rodzaju był tu zaliczany przez Karola Linneusza^[5]. W nazewnictwie potocznym nazwa sitowie często oznacza różne gatunki roślin ziemno-wodnych i higrofitów o rurkowatych pędach: sity, oczerety, ponikło, kłoć lub, w jeszcze szerszym znaczeniu, wszelkie trawopodobne rośliny szuwarowe^[9].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Scirpeae z podrodziny Cyperoideae z rodziny ciborowatych Cyperaceae^[10]. Z dawniej szerokiego ujęcia rodzaju wyodrębniono liczne rodzaje, w tym klasyfikowane do odrębnych plemion w obrębie rodziny. W pierwszych dekadach XXI wieku opisano w randze odrębnych, choć blisko spokrewnionych z sitowiem i zaliczanych do tego samego plemienia rodzajów występujących na półkuli południowej (Amphiscirpus, Phylloscirpus, Rhodoscirpus, Zameioscirpus)^[11].

Wykaz gatunków^[4]

Scirpus ancistrochaetus Schuyler
Scirpus angustisquamis Beetle
Scirpus atrocinctus Fernald
Scirpus atrovirens Willd.
Scirpus × celakovskyanus Holub
Scirpus chunianus Tang & F.T.Wang
Scirpus colchicus Kimer.
Scirpus congdonii Britton
Scirpus cyperinus (L.) Kunth
Scirpus dialgamensis Majeed Kak & Javeid
Scirpus dichromenoides C.B.Clarke
Scirpus diffusus Schuyler
Scirpus divaricatus Elliott
Scirpus expansus Fernald
Scirpus flaccidifolius (Fernald) Schuyler
Scirpus fragrans Ruiz & Pav.
Scirpus fuirenoides Maxim.
Scirpus georgianus R.M.Harper – sitowie amerykańskie
Scirpus hainanensis S.M.Huang
Scirpus hattorianus Makino
Scirpus huae T.Koyama
Scirpus karuisawensis Makino
Scirpus kimsonensis N.K.Khoi
Scirpus kunkelii Barros
Scirpus lineatus Michx.
Scirpus longii Fernald
Scirpus lushanensis Ohwi
Scirpus maximowiczii C.B.Clarke
Scirpus melanocaulos Phil.
Scirpus microcarpus J.Presl & C.Presl
Scirpus mitsukurianus Makino
Scirpus molinianus Beetle
Scirpus orientalis Ohwi
Scirpus pallidus (Britton) Fernald
Scirpus × peckii Britton
Scirpus pedicellatus Fernald
Scirpus pendulus Muhl.
Scirpus petelotii Gross
Scirpus polyphyllus Vahl
Scirpus polystachyus F.Muell.
Scirpus radicans Schkuhr – sitowie korzenioczepne
Scirpus reichei Boeckeler
Scirpus rosthornii Diels
Scirpus spegazzinianus Barros
Scirpus sylvaticus L. – sitowie leśne
Scirpus ternatanus Reinw. ex Miq.
Scirpus trachycaulos Phil.
Scirpus wichurae Boeckeler

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].
↑ ^a ^b ^c Scirpus Tourn. ex L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-29] .
↑ ^a ^b Alan T. Whittemore & Alfred E.A.T.W.& A.E. Schuyler Alan T. Whittemore & Alfred E.A.T.W.& A.E., Scirpus L., [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-29] .
↑ Song-Yun Liang & Gordon C.S.Y.L.& G.C. Tucker Song-Yun Liang & Gordon C.S.Y.L.& G.C., Scirpus Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-29] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 162-163, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 838, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b HubertH. Zientek HubertH., Rośliny w oczkach wodnych, Medical Tribune Warsaw, s. 140, 158, ISBN 978-83-60135-40-2 .
↑ Genus Scirpus L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-01-29] .
↑ ÉtienneÉ. Léveillé-Bourret ÉtienneÉ. i inni, Rhodoscirpus (Cyperaceae: Scirpeae), a new South American sedge genus supported by molecular, morphological, anatomical and embryological data, „Taxon”, 64 (5), 2015, s. 931-944 [dostęp 2023-01-29] .