Mleczaj żółtofioletowy

Mleczaj żółtofioletowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj żółtofioletowy
Nazwa systematyczna
Lactarius repraesentaneus Britzelm. Ber. naturhist. Augsburg 28: 136 (1885)
Multimedia w Wikimedia Commons

Mleczaj żółtofioletowy (Lactarius repraesentaneus Britzelm.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.^[2] Niektóre synonimy naukowe:

• Lactarius repraesentaneus Britzelm. 1885 subsp. repraesentaneus
• Lactarius repraesentaneus subsp. speciosus (Burl.) Singer 1942
• Lactarius scrobiculatus var. repraesentaneus (Britzelm.) Killerm. 1933
• Lactarius speciosus Burl. 1908
• Lactifluus repraesentaneus (Britzelm.) Kuntze 1891^[3].

Morfologia

Kapelusz

O średnicy do 15 cm, początkowo wypukły, potem rozpostarty, na koniec wklęsły. Powierzchnia matowa, pokryta krótkimi i gęstymi włoskami, w stanie wilgotnym gładka i nieco błyszcząca, o barwie od jasnożółtej do jasnoochrowej, czasami z odcieniem miodowym lub pomarańczowym, słabo pręgowana. Brzeg podwinięty i kosmaty, gdyż pokryty jest ciemniejszymi i dłuższymi włoskami^[4].

Blaszki

Dość gęste, z międzyblaszkami, przyrośnięto-zbiegające, przy trzonie czasami rozwidlone, kremowe z ochrowym odcieniem. Po uszkodzeniu powstają na nich brudnoliliowe plamy^[4].

Trzon

Jasnosłomkowy, cylindryczny lub nieco rozszerzony, do 15 cm długości, na szczycie plamisty, z ciemnymi wodnistymi jamkami; staje się pusty^[4].

Miąższ

Żółtawobiały, twardy i jędrny, o przyjemnym zapachu korzeni przyprawowych. Początkowo jest bez smaku, po pewnym czasie gorzkawy^[4].

Mleczko

Dość obfite, białe lub wodnistobiałe. Od razu oddzielone od grzyba pozostaje białe, ale w kontakcie z miąższem zmienia barwę na fioletową. W pierwszym momencie ma łagodny lub trochę gorzki smak, wkrótce jednak staje się gorzkawe, ale nie piekące^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników kremowy. Zarodniki owalne o rozmiarach 9–11 × 6,5–9 μm. Na powierzchni posiadają dość duże brodawki połączone regularną siateczką. Podstawki mają rozmiar 60–70 × 8–11 μm. Wąskowrzecionowate pleurocystydy mają rozmiar 60–90 × 6–12 μm. Występują także podobne, ale mniejsze cheilocystydy^[4].

Gatunki podobne

Mleczaj dołkowany (Lactarius scrobiculatus) również ma podobną barwę i dołkowany trzon, ale odróżnia się owłosieniem brzegu kapelusza^[4], a przede wszystkim tym, że jego białe mleczko przebarwia się na cytrynowożółto i jest silnie piekące^[5].

Występowanie i siedlisko

Mleczaj żółtofioletowy jest dość częsty na półkuli północnej. Występuje w zasięgu występowania świerka i brzozy zarówno w nizinnych lasach, jak i w górach^[4]. W Polsce do 2020 r. podano 9 stanowisk^[5]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – zagrożony wyginięciem^[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Niemczech, Litwie, Słowacji, Czechach^[2].

W latach 1995–2004 i ponownie od roku 2014 objęty ochroną częściową bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej^[5].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Rozwija się w lasach liściastych i iglastych, głównie pod świerkami i brzozami na glebach ubogich w wapń, przede wszystkim w górach (do 2000 m n.p.m.) i w północnej Europie^[4].

Przypisy