Krzysztof Bednarski

Krzysztof Bednarski
Ilustracja
Krzysztof M. Bednarski z głowami Marksa
Data i miejsce urodzenia

25 lipca 1953
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

rzeźba, malarstwo

Ważne dzieła
Odznaczenia
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Krzysztof Michał Bednarski (KMB) (ur. 25 lipca 1953 w Krakowie) – polsko-włoski rzeźbiarz i grafik współczesny.

Thanatos polski – pamięci przyjaciół z Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego. Kuligów nad Bugiem, zima 1984.

Życiorys

Jeden z trzech synów Ireny i Jerzego Bednarskiego. Rodzice pochodzili ze Lwowa, mieszkali tam w domu na ulicy Kulparkowskiej. Ukończył XIV Liceum Ogólnokształcące im.Klementa Gottwalda w Warszawie. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie (1973-1978) na wydziale rzeźby w pracowniach Jerzego Jarnuszkiewicza i Oskara Hansena. Pracę dyplomową Portret Totalny Karola Marksa obronił 5 lipca 1978 roku[2]. Był związany z teatrem Jerzego Grotowskiego[3][4], dla którego w latach 1976–1981 projektował plakaty. W tym czasie urodził się jego syn. Od 1976 roku pracował okazjonalnie w kamieniołomach w Borowie[5], pisał „siedziałem jednak w kamieniołomach, żeby zrobić kilka rzeźb, bo chciałem się sprawdzić jako rzeźbiarz, czego nie mogłem zrobić na akademii.” Od 1986 roku mieszka w Rzymie. W roku akademickim 1996/97 oraz 2014-2017 prowadził pracownię gościnną w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 2014 roku obronił doktorat na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych[6] za pracę W stronę rzeźby, czyli historia jednego dzieła bez końca. W swoich pracach odnosił się do propagandy komunistycznej (Portret totalny Karola Marksa, 1978, własność Muzeum Niepodległości w Warszawie, Portret zbiorowy, 1980, kolekcja w Muzeum Narodowym w Warszawie), oraz sytuacji społeczno-politycznej Polski w stanie wojennym (Victoria-Victoria, 1983, kolekcja w Muzeum Narodowym w Krakowie). Jednym z powracających motywów w jego pracy jest Moby-Dick (instalacja rzeźbiarska Moby-Dick z 1987 jest obecnie w kolekcji ms2 – Muzeum Sztuki w Łodzi)[1]. Grał w filmach Noc poślubna w biały dzień (1982), Schodami w górę, schodami w dół (1988) oraz My Italy (2017). Jego pierwszą żoną była Barbara Kiszakiewicz drugą żoną jest Marina Fabbri[7]. Ma dwóch synów: Jakuba z małżeństwa z Barbarą Kiszakiewicz i Federico z małżeństwa z Mariną Fabbri.

Krzysztof M. Bednarski. Plakat filmowy: Kartka z podróży, 1983

Plakaty filmowe

Od 1976 projektował plakaty dla przedsięwzięć parateatralnych Instytutu imienia Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, a od początku lat 80. także plakaty filmowe i teatralne. Przykładem jest plakat do debiutu filmowego Waldemara Dzikiego „Kartka z podróży” z roku 1983, plakat do spektaklu w Teatrze Studio „Ja, Bruno Schulz” w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. Większość plakatów znajduje się w Muzeum Plakatu w Wilanowie. Od 1980 roku wystawiał plakaty na Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie.

Wystawy

Eksponował swoje dzieła na ponad stu wystawach indywidualnych, m.in.: Gravity (Tymoteuszowi Karpowiczowi), Galeria Awangarda, BWA, Wrocław (2016), Pamięci Ryszarda Cieślaka, Instytut J. Grotowskiego, Wrocław (2015), Pieśń z aluminium, Galeria Raster, Warszawa (2014), Widmo krąży, kurator: Achille Bonito Oliva, Narodowa Akademia Sztuk Ukrainy, Kijów (2013); Egzorcyzmy, BWA, Opole (2013); Moby Dick – Opera Aperta, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot (2013); Moby Dick – Rzeźba, Galeria aTAK, Warszawa (2012/2013); I coraz więcej bieli Galeria Foksal w Warszawie (2012); Prace z lat 1978–2008, Muzeum Narodowe we Wrocławiu; Thanatos polacco. Omaggio a Jerzy Grotowski, Museo Laboratorio d’Arte Contemporanea MLAC, Rzym (2009); Ku Górze – hommage à Jerzy Grotowski, Atlas Sztuki, Łódź (2009); Portret Totalny Karola Marksa (1977-2009), Muzeum Górnośląskie, Bytom; Moby Dick – Anima Mundi, Muzeum Narodowe w Szczecinie (2008); The Shadow Line / Brzeg cienia, Galeria Foksal Warszawa (2007), Karol Marks vs Moby Dick, Analiza formy i rozbiórka idei, 26 października 2018 – 24 marca 2019, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie[8], oraz na ponad pięciuset wystawach zbiorowych[9].

Kolekcje

Prace Krzysztofa M. Bednarskiego znajdują się w kolekcjach muzeów polskich, m.in. w: Muzeum Narodowe w Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie, MHŻP POLIN, MOCAK w Krakowie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu, Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Galeria Studio w Warszawie, Galeria Arsenał w Białymstoku, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, kolekcje Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Lublinie, Łodzi i Wrocławiu, kolekcja Galerii Foksal, w Warszawie, w Muzeum Plakatu w Wilanowie, PKO Banku Polskiego w Warszawie, Muzeum Historii Polski w Warszawie, oraz w kolekcjach zagranicznych, m.in.: MAAM w Rzymie, Fundacja Giorgio Franchetti w Rzymie, Fundacja Federico Fellini w Rimini, Fundacja Morra w Neapolu, Fundacja Orestiadi w Gibellinie na Sycylii, Fundacja Mario Schifano w Rzymie, Targetti Light Art Collection we Florencji, Międzynarodowa kolekcja sztuki w Certosa di Padulla, Włochy, Fundacja Leube, Salzburg-Gartenau, Muzeum Sztuki w Raumie, Finlandia, Art./Omi Foundation, New Jork, Kathryn & Marc LeBaron, Lincoln, US[9].

Najważniejsze prace

Karol Marks i KMB

Karol Marks

Portret Karola Marksa była pracą dyplomową Bednarskiego obronioną w 1978 roku na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Autor zebrał duży fotograficzny materiał dokumentacyjny i wykonał na jego podstawie głowę Marksa bez ramion i cokołu w wielu różnych wielkościach. Portret był odczytywany jako ironia, krytyka propagandy komunistycznej. Bednarski kontynuuje tworzenie Marksów w różnych wariantach przez całą swoją późniejszą karierę już jako projekt totalny dodając do głowy Marksa fragmenty i obiekty, które stanowią komentarz do wydarzeń społecznych lub życiowych.

Victoria-Victoria, 1983, marmur

Gesty

Maryla Sitkowska, wieloletni krytyk i archiwistka twórczości Bednarskiego opisała[10] gesty – pomniki, w których modelem jest lewa dłoń autora. Dłoń wykonuje specjalny gest. Najbardziej znanym gestem jest „Victoria-Victoria”, która powstała w 1983 roku w stanie wojennym (1981-1983) w Polsce podczas sympozjum rzeźbiarskiego w Digne-les-Bains we Francji. Rzeźba pokazuje gest zwycięstwa i wolności, ale z uciętymi palcami. Fotografia gestu Victoria-Victoria była sprzedawana jako cegiełka na rzecz kultury niezależnej i była odbierana w latach stanu wojennego w Polsce jako symbol ograniczenia wolności. Gest „Miejsce urodzenia (Urodzony w Polsce)”, obecnie w kolekcji Muzeum Historii Polski, zaciśnięta pięść w marmurze z żeliwnym klinem wbitym w środek dłoni, symbolizuje opór i cierpienie. Innymi rzeźbami-gestami były w tym czasie „Milczenie” i „Bilet w jedną stronę”.

Krzysztof M. Bednarski we wnętrzu Moby Dicka, Muzeum ASP, Warszawa 1987
Moby Dick, realizacja 10. Muzeum Sztuki – MS2. Lódź 2008, instalacja: kadłub jachtu pocięty na 16 części, liny stalowe, dźwięk

Moby-Dick

Bednarski pisze o cyklu prac Moby-Dick[6] Praca nad Moby Dickiem zmieniła kompletnie moje myślenie o rzeźbie i przestrzeni. Nastąpiło gwałtowne przewartościowanie mojego języka rzeźbiarskiego[..] Nagle poczułem „otwarcie wolnego”. Wiedziałem, że znalazłem fundament mojej rzeźby. W 1986 znalazł nad Wisłą kadłub dużej łodzi w śniegu, który skojarzył mu się z cielskiem białego wieloryba z powieści Hermana Melvilla. Kadłub został pocięty na szesnaście części, w akcie dekonstrukcji, i odtworzony na poddaszu pałacu przy Krakowskim Przedmieściu w akcie częściowej konstrukcji. Do 2014 roku Moby-Dick był prezentowany w ponad dziesięciu przestrzeniach muzealnych tworząc wg Bednarskiego zupełnie nowe stymulujące relacje między obiektem a danym miejscem. Autor pisze, że jego prace z cyklu Moby-Dick tworzą długi pasaż, który prowadził go przez sztukę i życie[6]. Ten cykl prac stanowił podstawę jego doktoratu na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w 2014 roku.

Portrety z cienia

W lecie 1980 w czasie sympozjum rzeźbiarskiego Zagłębia Miedziowego Granit (20 czerwca 1980 – 20 sierpnia 1980) roku Bednarski wyrzeźbił Krawężnik rzeźbę poświęconą Janowi Szelidze[11]; Szeliga był „mistrzem kamieniarki” w kamieniołomach w Borowie[5]. Rzeźba powstała w czasie pracy w kamieniołomach w Gniewkowie[12] i przedstawia schematyczny profil głowy człowieka rozciągnięty na całej długości kamienia. Profil ten uwidacznia się na krańcu krawężnika w postaci cienia padającego na ziemię. Pomnik jest obecnie w miejscowości Chocianów. Później ten pomysł projekcji cienia Bednarski zastosował w pomniku Federico Felliniego (Incontro con Federico Fellini) wykonanym w 1994 roku[7].

Dylan Thomas (Vision and Prayer)

W latach 1989–1992 opracował prace oparte na poezji Dylana Thomasa w szczególności poemacie Vision and Prayer (V&P, Wizja i modlitwa), który napisany jest w formie klepsydry. Bednarski stworzył szereg reliefowych tablic, prac na papierze i płótnie i rzeźb będących przekształceniem tego motywu[2].

Sfinks

Sinks jest rzeźbą z pudełek od zapałek. Autor budował go w początkach 1984 roku w okresie wielkiej zapaści gospodarczej Polski. Zbudowanie Sfinksa wymagało zdobycia około dziesięciu tysięcy pudełek od zapałek, co wymagało wtedy olbrzymiego wysiłku, bo był to towar reglamentowany. Sfinks był dedykowany wielkim budowniczym: od Faraonów do Stalina. Konstrukcja Sfinksa zajęła trzy miesiące a matka artysty w końcu powiedziała: Zostaw synku te gówniane zapałki, ja się boję o Ciebie. Rozmawiałam z twoimi braćmi, pożyczą pieniądze, kupisz marmur i wyrzeźbisz coś porządnego. Obecnie rzeźba znajduje się w Muzeum Rzeźby Polskiej w Orońsku[13].

Rzeźby nagrobne

Jest autorem rzeźb nagrobnych[14] m.in.: Konstantego Puzyny, Krzysztofa Kieślowskiego, Ryszarda Cieślaka (Cmentarz Osobowicki, Wrocław), Wojciecha Fangora (2017, Cmentarz Wojskowy na Powązkach), Krzysztofa Krauzego (2017, na cmentarzu w Kazimierzu Dolnym), oraz pomników Incontro con Federico Fellini (Rimini, 1994), Fryderyka Chopina La note bleue (Wiedeń, 2010), Stefana Kuryłowicza (Warszawa 2013), a także rzeźby Thanatos Polski,1984 (kolekcja Muzeum Narodowe we Wrocławiu), poświęconej pamięci przyjaciół z Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego. W wywiadzie w Odrze powiedział, że najlepszą ostatnią przysługą dla kogoś, kto był mu bliski jest zrobienie mu dobrego nagrobka[4].

Odznaczenia i wyróżnienia

Kilkakrotnie wyróżniony stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, oraz w latach 1988/1989 stypendium Rządu Włoskiego. Laureat nagrody imienia Katarzyny Kobro w 2004 roku, nagrody kwartalnika EXIT – Nowa sztuka w Polsce (2005), oraz Złotej Sowy Polonii, Wiedeń (2012). W grudniu 2017 roku otrzymał Franco Cuomo International Award przyznawany przez włoski Senat. W 2011 odznaczony Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis[15].

Galeria

  • „Vision and Prayer” na podstawie poematu Dylana Thomasa. 1989. Frotaże z tablic V&P oraz dwa obiekty z brązu na wystawie indywidualnej „Ku Górze”, hommage à Jerzy Grotowski, Atlas Sztuki, Łódź 2009
    „Vision and Prayer” na podstawie poematu Dylana Thomasa. 1989. Frotaże z tablic V&P oraz dwa obiekty z brązu na wystawie indywidualnej „Ku Górze”, hommage à Jerzy Grotowski, Atlas Sztuki, Łódź 2009
  • Tablica V&P – cykl oroński 6+1, relief wklęsły, drewno opalane w stalowych ramach. 1989-1991
    Tablica V&P – cykl oroński 6+1, relief wklęsły, drewno opalane w stalowych ramach. 1989-1991
  • Kadrujące ręce na grobie Krzysztofa Kieślowskiego – jeden z projektów rzeźby nagrobnej Krzysztofa Bednarskiego ukończony w czerwcu 1997 roku
    Kadrujące ręce na grobie Krzysztofa Kieślowskiego – jeden z projektów rzeźby nagrobnej Krzysztofa Bednarskiego ukończony w czerwcu 1997 roku
  • Nagrobek Wojciecha Fangora na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. 2017
    Nagrobek Wojciecha Fangora na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. 2017

Przypisy

  1. ↑ a b c Waldemar Okoń, UbiSunt? Gdzie oni są. Pamięci Aktorów Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego, ArtMain Station by mia. Gazeta Dworcowa, Wrocław, 19 lipca 2016. Dworzec Główny PKP we Wrocławiu, Wystawa 6 lipca – 31 lipca 2016 (miaartgallery.com).
  2. ↑ a b Maryla Sitkowska: Portret totalny Karola Marksa 1977-2009/ katalog wystawy. Bytom: Muzeum Górlnośląskie, 2009. ISBN 83-88880-81-0. [174 strony, eseje].
  3. ↑ Krzysztof Baraniewski. Krzysztof Bednarski. Od pasażu przez sztukę do pasażu przez znaki / Waldemar Baraniewski. „Exit”. 2, s. 1908–1914, 1999. 
  4. ↑ a b Waldemar Baraniewski. W mojej bliskości wyczuwałem śmierć / Krzysztof Bednarski ; rozm. przepr. Waldemar Baraniewski. „Odra”. 48 (11), s. 77–81, listopad 2008. 
  5. ↑ a b Krzysztof Bednarski: Sól w nasze rany. W: Łukasz Gorczyca, Łukaszautor link = Ronduda: Szyja, Awangarda i alkohol. Warszawa: Fundacja raster, 2018. ISBN 978-83-9468-49-6-9. (pol.).
  6. ↑ a b c Krzysztof Bednarski: W stronę rzeźby, czyli historia jednego dzieła bez końca. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Wydział Rzeźby, 2014. [Praca doktorska Promotor Adam Myjak].
  7. ↑ a b Maryla Sitkowska: Krzysztof M. Bednarski – pasaż przez sztukę = Passage through art (rozdział Pomniki z cienia, ognia i papieru). Orońsko: Centrum Rzeźby Polskiej, 2009, seria: Monografie Rzeźbiarzy Polskich. ISBN 978-83-85901-75-4.
  8. ↑ Krzysztof M. Bednarski: Karol Marks vs Moby Dick. Analiza formy i rozbiórka idei. [dostęp 2018-10-02]. (pol.).
  9. ↑ a b Moby Dick Rzeźba. Galeria aTak, 30 listopada 2012. ISBN 978-83-61785-09-5. [124 strony, eseje].
  10. ↑ Maryla Sitkowska: Krzysztof M. Bednarski – pasaż przez sztukę = Passage through art (rozdział Pomniki). Orońsko: Centrum Rzeźby Polskiej, 2009, seria: Monografie Rzeźbiarzy Polskich. ISBN 978-83-85901-75-4.
  11. ↑ Szeliga był kamieniarzem, który całe życie przepracował w borowskich kamieniołomach granitu (patrz Krzysztof M. Bednarski, Portret z Cienia, Krawężnik – pamięci Jana Szeligi).
  12. ↑ Krzysztof M. Bednarski, Portret z Cienia, Krawężnik – pamięci Jana Szeligi.
  13. ↑ Krzysztof Bednarski: Sfinks. W: Agnieszka Łukaszewska: Nie wolno? Bunt wobec stereotypów w postawach artystycznych. Harenda, Zakopane: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2016, s. 60–61. ISBN 978-83-65455-29-1.
  14. ↑ Małgorzata Piwowar. Artysta stawia nagrobki / Krzysztof M. Bednarski ; rozmawiała Małgorzata Piwowar. „Rzeczpospolita”, s. A13, 3 sierpnia 2017. 
  15. ↑ Lista laureatów medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online], MKiDN [dostęp 2023-01-07] .

Linki zewnętrzne

  • Ku górze hommage to Grotowski w serwisie YouTube. Opis plakatów dla Jerzego Grotowskiego, rzeźby Thanatos Polski, oraz pracy „Vision and Prayer”. Atlas Gallery, Łódź 2009
  • Moby Dick @Mucsarnok Budapest w serwisie YouTube. Moby-Dick Krzysztofa Bednarskiego na wystawie Art From Poland 1945-1996, Budapeszt Mücsarnok Gallery, Muzeum Sztuk Pięknych 1997, kurator Anda Rottemberg i Jaromir Jedlinski. Film Józef Robakowski z 1997.
  • Koncert na Moby-Dicka w serwisie YouTube. Muzyka nagrana przez Krzysztofa Bednarskiego w aTAK Gallery 26 lutego 2013 w ostatnium dniu wystawy Moby Dick_Sculpture. Film Paweł Hepner.
  • Sfinks w serwisie YouTube. Krzysztof Bednarski opowiada o swojej rzeźbie. Wernisaż wystawy Orońsko – 17 kilometrów w linii prostej w Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej (MCSW) Elektrownia w Radomiu.
  • Moby-Dick Jądro ciemności w serwisie YouTube. Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. 2 lutego – 31 marca 2013. Galeria „Kaplica”
  • Mój Grotowski w serwisie YouTube. Krzysztof Bednarski w Instytucie imienia Jerzego Grotowskiego opowiada o teatrze Grotowskiego i swoich plakatach. 26 lipca 2014.
  • Krzysztof Bednarski – życiorys oraz grafiki artysty: Galeria Muzalewska
  • ISNI: 0000000078606345
  • VIAF: 61494827
  • LCCN: nr2004012542
  • GND: 119310546
  • SUDOC: 235596086
  • PLWABN: 9810553706405606
  • NUKAT: n95201293
  • J9U: 987007371293505171