Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi

Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża
A/114 z dnia 20.01.1971[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Kościół w 2017 roku.
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Łódź

Adres

Henryka Sienkiewicza 38
90-993 Łódź

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi

Wezwanie

Podwyższenie Krzyża Świętego

Wspomnienie liturgiczne

14 września

Historia
Data rozpoczęcia budowy

1860

Data zakończenia budowy

1875

Data poświęcenia

19 maja 1888

Dane świątyni
Architekt

Franciszek Tournelle

Świątynia
• materiał bud.


• cegła

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża”
Ziemia51°45′55″N 19°27′44″E/51,765278 19,462222
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Podwyższenia Świętego Krzyża – neoromańska katolicka świątynia parafialna parafii Podwyższenia Świętego Krzyża, znajduje się przy ulicy Henryka Sienkiewicza 38 w Łodzi.

Historia

Budowę kościoła, frontem przy ówczesnej ulicy Dzikiej, rozpoczęto w 1860 roku od położenia fundamentów. Jej przebieg paraliżowały jednak problemy finansowe. W rozwiązaniu tego problemu pomógł przemysłowiec Karol Scheibler, przekazując na budowę 50 tys. rubli, jak również ofiarowując 4 figury ewangelistów zdobiące wieżę i zainstalowane w kościele 31-głosowe organy[2]. Właściwa budowa świątyni rozpoczęła się w 1872[3] i trwała do 1875 roku według projektu Franciszka Tournelle’a[4][3] z inicjatywy ks. Wojciecha Jakubowicza[5]. Pierwotnie został poświęcony 2 listopada 1875 roku przez ks. Ludwika Dąbrowskiego jako kościół pod wezwaniem św. Jakuba[4]. Konsekracja świątyni miała miejsce 19 maja 1888 roku, dokonał jej arcybiskup Wincenty Teofil Popiel–Chościak[6]. Architekturę wnętrza zaprojektował warszawski architekt Konstanty Wojciechowski. Pierwotnie kościół był ogrodzony[3].

W 1918 roku krzyż na wieży kościoła posłużył za centralny punkt lokalnej sieci triangulacyjnej utworzonej przez naczelnika Oddziału Pomiarów przy Wydziale Budownictwa Magistratu Miasta Łodzi – Franciszkowi Walickiemu[7].

Podczas II wojny światowej świątynia była dostępna wyłącznie dla osób narodowości niemieckiej[8].

8 sierpnia 2021, w uroczystość św. Dominika, parafię objęli bracia dominikanie z klasztoru bł. Piotra Jerzego Frassatiego.

Proboszczowie

  • Ludwik Dąbrowski (23.08.1834–18.12.1917)[9] – promotor budowy kościoła i pierwszy proboszcz
  • Zygmunt Łubieński[10]
  • Karol Szmidel (12.08.1846–24.12.1920)[9] – w latach 1902–1920
  • Jan Bączek (19.01.1881–04.05.1942)[11] – w latach 1921–1939 (lub 1942)
  • Adam Regulski (01.08.2018–08.08.2021)
  • o. Marek Rojszyk OP (od 08.08.2021)

Architektura

Kościół w 1896 roku na fotografii Bronisława Wilkoszewskiego

Świątynia w stylu neoromańskim jest trzynawowa, zbudowana na planie krzyża systemem bazylikowym[3]. Na frontonie znajduje się wieża z trzema dzwonami i sygnaturką. Przedwojenny zestaw dzwonów, który nie przetrwał do dziś, ufundowany został w latach 1920–1930. Wewnątrz znajduje się sześć ołtarzy. Główny z nich to dar Karola Scheiblera. Jest on również fundatorem ołtarzy w kaplicy św. Anny i w kaplicy Matki Boskiej. Ołtarz boczny w lewej nawie został ufundowany przez Edwarda Herbsta.

Przy kościele znajduje się pomnik poświęcony ofiarom stanu wojennego, a w jego północną ścianę wmurowana jest tablica upamiętniająca poległych stoczniowców.

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 .
  2. ↑ Krzysztof PawełK.P. Woźniak Krzysztof PawełK.P., Religijny wymiar aktywności społecznej w protestanckim środowisku łódzkich przemysłowców w XIX-XX w. Na przykładzie rodzin Scheiblerów, Herbstów i Geyerów, „Studia Europaea Gnesnensia”, 18, pressto.amu.edu.pl, 2018, s. 443, DOI: 10.14746/seg.2018.18.24, ISSN 2720-7145 [dostęp 2024-04-13]  (pol.).
  3. ↑ a b c d ZdzisławZ. Konicki ZdzisławZ., Widoki dawnej Łodzi, „Odgłosy”, R1 (18), Łódź: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa”, 29 czerwca 1958, s. 10 .
  4. ↑ a b Agnieszka Janik: Łódź – miasto wielu wyznań. Archiwum Państwowe w Łodzi. [dostęp 2010-08-15].
  5. ↑ Podw. Św. Krzyża w Łodzi » Historia budowy [online], Podw. Św. Krzyża w Łodzi [dostęp 2021-11-06]  (pol.).
  6. ↑ Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi. [dostęp 2010-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-10)].
  7. ↑ ZdzisławZ. Szambelan ZdzisławZ., 70 lat geodezji miejskiej w Łodzi, „Dziennik Łódzki” (283), bc.wbp.lodz.pl, 6 grudnia 1988, s. 4 [dostęp 2024-02-24] .
  8. ↑ M. Budziarek: Katedra przy Adolf Hitlerstrasse. Warszawa: 1984, s. 71. ISBN 83-211-0460-6.
  9. ↑ a b Według treści tablicy pamiątkowej w kruchcie kościelnej.
  10. ↑ „Łódź w Ilustracji”, 22.09.1935, nr 38, s. 2: zdjęcie portretowe.
  11. ↑ Spis duchowieństwa i parafij diecezji łódzkiej [na] 1939 r., s. 74–75.

Bibliografia

  • Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża. archidiecezja.lodz.pl. [dostęp 2012-09-13].
  • Historia budowy, Parafia Podwyższenia św. Krzyża w Łodzi, Łódź.
  • Marek Budziarek: Świątynie Łodzi. Łódź: Piątek Trzynastego, 2005, s. 21–22. ISBN 83-7415-078-5.
  • p
  • d
  • e
Miejsca kultu wielokulturowej Łodzi
Judaistyczne
Prawosławne
Protestanckie
Rzymskokatolickie
Starokatolickie