Kościół Nawrócenia św. Pawła w Krakowie
 A-870 z 15 stycznia 1991[1] | |||||||||||
| kościół konwentualny misjonarzy | |||||||||||
 | |||||||||||
| Państwo |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres | ul. Stradomska 6 | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | Nawrócenia św. Pawła | ||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | 25 stycznia | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Krakowa  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||
 50°03′12,8″N 19°56′25,1″E/50,053556 19,940306 | |||||||||||
| |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
Kościół Nawrócenia św. Pawła – rzymskokatolicki kościół konwentualny misjonarzy znajdujący się w Krakowie przy ul. Stradomskiej 6, na Stradomiu.
Historia
Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo sprowadził w 1682 do Krakowa z Chełmna biskup Jan Małachowski, umieszczając ich pierwotnie na Wawelu. Misjonarze mieli sprawować nadzór nad kształceniem kleryków w diecezjalnym seminarium duchownym[2]. Biskup wkrótce zaczął skupywać dla nich nieruchomości na Stradomiu, po wschodniej stronie głównej drogi łączącej krakowską bramę Grodzką z mostem na Starej Wiśle prowadzącym na Kazimierz (obecna ulica Stradomska), z przeznaczeniem na budowę kościoła i klasztoru[2]. Między rokiem 1683 a 1686 „na nowo wybudowano” zrujnowaną kamienicę Ługowską, tworząc z niej budynek furty[2]. W zakupionym w roku 1688 pałacu Wielopolskich urządzono kaplicę i mieszkania ordynandów. W latach 1693-1695 w przedłużeniu budynku furty wzniesiono długi budynek kolegium (obecnie północne skrzydło klasztoru), a równocześnie w roku 1693 położono kamień węgielny pod budowę kościoła Nawrócenia św. Pawła Apostoła[2]. Dalsze prace, z fundacji Michała Szembeka, biskupa sufragana krakowskiego, podjęto dopiero w roku 1719, zmieniając wcześniejszą koncepcję przestrzenną całości[2]. Budowę kościoła według projektu Kacpra Bażanki, zmarłego w styczniu 1726, ukończono w roku 1728 (fasada pozostała nieukończona), klasztoru - w 1732; w tymże roku konsekracji świątyni dokonał biskup sufragan krakowski, Michał Ignacy Kunicki[2].
Wygląd
Kościół posiada fasadę wzniesioną z ciosów piaskowca i elementami dekoracji rzeźbiarskiej z wapienia. Jest świątynią zaliczaną do okresu późnego baroku. Do dekoracji wnętrza wprowadził Kacper Bażanka lustra, które poszerzają optycznie przestrzeń jak również powodują równomierne oświetlenie kościoła.
Ołtarz główny powstał w latach 1761-62 wykonano go z czarnego marmuru dębnickiego z postaciami św. Piotra i św. Andrzeja na konsolach. W ołtarzu znajduje się obraz atrybuowany Tadeuszowi Kuntze przedstawiający nawrócenie św. Pawła pochodzący z ok. 1756. Na uwagę zasługuje także srebrne tabernakulum pochodzące z lat 1732-33. W jednym z bocznych ołtarzy znajduje się obraz Łukasza Orłowskiego Archanioł Michał (ok 1746).
W niszach nawy ustawiono figury dziesięciu Apostołów autorstwa snycerza Antoniego Frączkiewicza. Są one uważane za jeden z ciekawszych przykładów krakowskiej plastyki doby baroku. Ten sam artysta wykonał także ołtarz św. Kazimierza pochodzący z 1738 r. Obraz przedstawiający św. Kazimierza namalował Walery Eliasz-Radzikowski w 1868 r. W 1866 r. Walery Eliasz malował też na zlecenie oo. Misjonarzy obraz Matki Boskiej Bolesnej umieszczony w rokokowej ramie relikwiarzowej. Polichromia pokrywająca sklepienia i sufity powstała pod kierunkiem Izydora Jabłońskiego w latach 1862-1864. Z zespołu malarzy współpracujących przy jej wykonaniu należy wymienić: Aleksandra Kotsisa i Walerego Eliasza-Radzikowskiego. Przedstawia ona patronów Polski, Ojców Kościoła i świętych Zgromadzenia Misji.
W klasztorze Misjonarzy przechowywany jest portret króla Stefana Batorego autorstwa nadwornego malarza Marcina Kobera namalowany w 1583 r., który trafił tutaj z katedry wawelskiej.
W 1960 roku przeprowadzono remont fasady kościoła, uzupełniając ją trójkątnym tympanonem nad częścią środkową oraz attykami nad kaplicami. Zmiany projektowali architekci Wiktor Zin oraz Stanisław Murczyński.
-
Nieukończona fasada w 2 poł. XIX wieku -
Wnętrze kościoła -
Ołtarze główny -
Fragment sklepienia ze zwieńczeniem ołtarza głównego -
Chór i organy -
Ambona i rzeźba apostoła
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .
- ↑ a b c d e f Jerzy (1930-) RedJ.(1. ) R. Wyrozumski Jerzy (1930-) RedJ.(1. ) R., Jacek (1954-) RedJ.(1. ) R. Purchla Jacek (1954-) RedJ.(1. ) R., Rocznik Krakowski. T. 75 (2009), Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2009 [dostęp 2020-04-22] .
Źródła
- Katalog zabytków sztuki w Polsce, miasto Kraków, Kazimierz i Stradom, Kościoły i klasztory 2, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1994
- Michał Rożek, Barbara Gądkowa Leksykon kościołów Krakowa, Wydawnictwo Verso, Kraków 2003, ISBN 83-919281-0-1, s. 139
