Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów Konwentualnych w Kalwarii Pacławskiej

Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.) w Kalwarii Pacławskiej

Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej.

A-295 z 16.08.1988
kościół parafialny, klasztorny i pielgrzymkowy
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Kalwaria Pacławska
Adres	37-740 Kalwaria Pacławska
Wyznanie	rzymskokatolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Znalezienia Krzyża Świętego erygowana w 1743 roku przez bpa Wacława Hieronima Sierakowskiego
Bazylika mniejsza • nadający tytuł	od 16 lipca 2020 r. papież Franciszek
Wezwanie	Znalezienia Krzyża Świętego.
Wspomnienie liturgiczne	4 maja
Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie	św. Krzyża, św. Faustyny Kowalskiej, św. Jana Pawła II, św. Floriana, św. Tekli, św. Franciszka z Asyżu, św. Antoniego z Padwy, św. Józefa z Kupertynu, bł. Jakuba Strzemię, św. Jozafata Kuncewicza, bł. Zbigniewa Strzałkowskiego, bł. Michała Tomaszka, św. Walentego, św. Stanisława Kostki. W bazylice znajdują się doczesne szczątki Czcigodnego Sługi Bożego Ojca Wenantego Katarzyńca który zmarł w kalwaryjskim klasztorze w 1921 roku.
Cudowne wizerunki	Obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej (Cierpliwie Słuchającej) przeniesiony w 1679 roku z Kamieńca Podolskiego, ukoronowany papieskimi koronami w 1882 roku.
Historia Data powołania • dekret wydał 1668 r. bp Stanisław Sarnowski herbu Jastrzębiec. Data rozpoczęcia budowy 1770 Data zakończenia budowy 1775 Data poświęcenia 29. 09. 1776 r. przez bpa Jakuba Waleriana Tumanowicza. Aktualne przeznaczenie kościół rzymskokatolicki, sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej. Data zniszczenia pożary: 1855, 1862, 1956. Fundator Andrzej Maksymilian Fredro herbu Bończa, Szczepan Józef Dwernicki herbu Sas
Dane świątyni Styl późnobarokowy Świątynia • materiał bud. • długość • szerokość • cegła i kamień 37 m 8,20 m Wieża kościelna • liczba wież 3 Kopuła • liczba kopuł 1 Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych 7 Krzyża św., MB Kalwaryjskiej, św. Franciszka z Asyżu, św. Antoniego z Padwy, Męki Pańskiej, św. Józefa z Kupertynu, św. Tekli. Liczba naw 3 Nawa główna • szerokość 8,20 m Nawa boczna • szerokość 2,10 m Szerokość transeptu 8,40 m Organy • liczba głosów • liczba manuałów 15 I + ped. Dzwonnica • typ dzwonnicy • nazwa dzwonu wolno stojąca W dzwonnicy znajduje się 5 dzwonów. Najstarszy z nich dzwon "Franciszek Szczepan" z 1775 roku, odlany w Przemyślu przez Bolesława Komarzyńskiego o wadze 700 kg.
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)

nr rej. A-295 z 16.08.1988
Państwo	Polska
Miejscowość	Kalwaria Pacławska
Kościół	rzymskokatolicki
Właściciel	Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych
Prowincja	św. Antoniego z Padwy i bł. Jakuba Strzemię Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Krakowie
Gwardian	o. Krzysztof Hura OFMConv.
Typ zakonu	męski
Liczba zakonników (2017)	11
Obiekty sakralne
Bazylika	Znalezienia Krzyża Świętego
Założyciel klasztoru	Andrzej Maksymilian Fredro
Fundator	Szczepan Józef Dwernicki
Styl	późnobarokowy
Materiał budowlany	cegła
Data budowy	1775
Położenie na mapie gminy Fredropol Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)
Położenie na mapie Polski Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.)
49°37′52,5000″N 22°42′26,7120″E/49,631250 22,707420

Bazylika Znalezienia Krzyża Świętego i klasztor Franciszkanów (OFMConv.) w Kalwarii Pacławskiej (łac. Basilica Inventionis Sanctae Crucis et monasterium Minorum Conventualium Kalvariae Pacławska) – zespół klasztorny należący do Prowincji św. Antoniego z Padwy i bł. Jakuba Strzemię Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Krakowie. Zespół obejmuje bazylikę, klasztor, Dom Pielgrzyma, murowaną dzwonnicę, neogotycką kaplicę grobową Tyszkowskich z 1906 roku, kaplicę św. Anny przystosowaną do udzielania komunii św. w czasie uroczystości odpustowych, 41 kaplic dróżkowych oraz pozostałości fortyfikacji bastionowych i fundamenty dawnego klasztoru z XVII wieku. Główne uroczystości odpustowe ku czci Wniebowzięcia NMP trwają od 11 do 15 sierpnia i gromadzą rzesze pielgrzymów.

Historia

Bazylika pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego została wzniesiona w latach 1770-1775 dzięki staraniom Szczepana Józefa Dwernickiego herbu Sas a konsekrowana 29 września 1776 r. Konsekracji dokonał biskup Jakub Walerian Tumanowicz ze Lwowa. Jest to budowla trójnawowa o układzie bazylikowym z transeptem, prezbiterium zamkniętym prostą ścianą i dwuwieżową fasadą. Wyposażenie wnętrza reprezentuje styl późnobarokowy, ambona reprezentuje styl rokokowy, ołtarze boczne powstały w XVIII wieku we lwowskim warsztacie Polejowskich, polichromia o cechach barokowych została wykonana około 1857 roku (odnowiono ją w latach 1972–1973 oraz 2019-2020). W świątyni znajduje się otoczony kultem obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej, przeniesiony do Kalwarii Pacławskiej w 1679 roku ze zdobytego przez wojska tureckie Kamieńca Podolskiego. Koronacja obrazu odbyła się 15 sierpnia 1882, a dokonał jej bp Łukasz Solecki (srebrne pozłacane korony do obrazu ufundował Józef Tyszkowski)^[1][2]. W tym okresie przez trzynaście lat funkcje administratora parafii i gwardiana klasztoru w Kalwarii Pacławskiej pełnił o. Benigny Chmura, który był inicjatorem koronacji^[2].

Klasztor został wzniesiony w tym samym czasie co kościół. W 1 połowie XIX wieku zostało nadbudowane piętro, kolejne rozbudowy miały miejsce w 2 połowie XIX wieku i na początku XX wieku.

Dom Pielgrzyma powstał w latach 1906–1907, murowana dzwonnica pochodzi z 1878 r., kaplica grobowa Tyszkowskich powstała w latach 1896–1906, a pozostałości fortyfikacji bastionowych powstały pod koniec XVII wieku^[3].

Do początku lat 30. XX wieku klasztor w Kalwarii (tak jak inne franciszkańskie konwenty na Podkarpaciu) podlegał prowincji we Lwowie, a następnie został podporządkowany prowincji w Krakowie^[4].

W maju 1996 po raz pierwszy w Kalwarii Pacławskiej odbyła się kapituła krakowskiej prowincji^[5].

Zespół klasztorny w Kalwarii Pacławskiej zyskał przydomek przemyskiej „Jasnej Góry”^[6].

13 sierpnia 2020 ogłoszony bazyliką mniejszą^[7].

Zakonnicy i gwardianowie konwentu

Niekompletna lista gwardianów konwentu (klasztoru) franciszkanów w Kalwarii Pacławskiej:

• o. Franciszek Błeszyński (do ok. 1831)^[8]
• o. Remigiusz Ziegler (od ok. 1831 do ok. 1832)^[9]
• o. Ignacy Ogorzelski (od ok. 1832 do ok. 1834)^[10]
• o. Apoloniusz Koguc (od ok. 1834 do ok. 1838)^[11]
• o. Hieronim Głód (od ok. 1838 do ok. 1845)^[12]
• o. Karol Burdziński (od ok. 1845 do ok. 1858)^[13]
• o. Innocenty Nycz (od ok. 1858 do ok. 1867)^[14]
• o. Karol Burdziński (od ok. 1867 do ok. 1871)^[15]
• o. Edmund Pawlik (od ok. 1871 do ok. 1875)^[16]
• o. Innocenty Nycz (od ok. 1875 do ok. 1879)^[17]
• o. Tomasz Zakrzewski (od ok. 1879 do ok. 1880)^[18]
• o. Benigny Chmura (komisarz od ok. 1880^[19], gwardian od ok. 1881 do 1892)^[20]
• o. Alfons Ptaszek (od 1892 do ok. 1899)^[21]
• o. Kasjan Serwin (od 1899 do ok. 1901)^[22]
• o. Władysław Fabiański (od ok. 1901 do ok. 1902)^[23]
• o. Ferdynand Świerczyński (od 1902 do ok. 1908)^[24]
• o. Karol Olbrycht (od ok. 1908 do ok. 1911)^[25]
• o. Alojzy Karwacki (od ok. 1911)^[26]
• o. Kazimierz Siemaszkiewicz (lata 20.)^[27]
• o. Hugo Czyż (lata 20./30.)^[28]
• o. Apolinary Uchman (lata 30.)^[29]
• o. Tadeusz Zając (od 1984)^[30]
• o. Jan Szpyt^[31]

Wewnątrz świątyni został pochowany czcigodny sługa Boży o. Wenanty Katarzyniec (1889–1921)^[32].

Przy wejściu do kościoła została ustanowiona tablica pamiątkowa z inskrypcją: „W tym klasztorze w 1928 r. przebywał św. Maksymilian Maria Kolbe”^[32].

Od 1993 do 1998 spowiednikiem w kościele był o. Ludwik Szetela^[33].

Przypisy