Alfons I Zdobywca
Alfons I Zdobywca | |||
Hrabia Portugalii | |||
Okres | od 1 listopada 1112 | ||
---|---|---|---|
Poprzednik | Henryk Burgundzki | ||
Król Portugalii | |||
Okres | od 26 lipca 1139 | ||
Następca | Sancho I Kolonizator | ||
Dane biograficzne | |||
Dynastia | burgundzka | ||
Data urodzenia | 25 lipca 1109, Coimbra, Guimarães lub Viseu | ||
Data i miejsce śmierci | 6 grudnia 1185 | ||
Ojciec | |||
Matka | Teresa z León | ||
Żona | |||
Dzieci | Mafalda | ||
|
Alfons I Zdobywca (port. Afonso Henriques lub Afonso I o Conquistador[1]; ur. 25 lipca 1109, zm. 6 grudnia 1185 w Coimbrze) – pierwszy król Portugalii, od 26 lipca 1139.
Życiorys
Dzieciństwo, młodość i droga do władzy
Syn Henryka Burgundzkiego, hrabiego Portugalii i Teresy de León. Początkowo władzę w imieniu małoletniego hrabiego sprawowała jego matka. Zmuszony do opuszczenia hrabstwa arcybiskup zabrał ze sobą również Alfonsa. Hrabia powrócił po skończeniu 14 roku życia (w średniowieczu oznaczało to wkroczenie w wiek męski), gdzie stanął na czele rebelii przeciwko swojej matce. Po pokonaniu 24 czerwca 1128 roku wojsk kochanka swojej matki, Fernando Peresa de Trava w bitwie pod São Mamede, wygnał z kraju dotychczasową regentkę.
Pierwsze lata rządów
W latach 1128–37 Alfons Henryk, wciąż jako hrabia Portucale, prowadził walki przeciwko Maurom oraz potyczki z ciotecznym bratem, królem Leónu i Kastylii Alfonsem VII, wobec którego po poniesionych porażkach parokrotnie hołdował jako lennik. Posługiwał się w tym okresie tytułem infans, oznaczającym członkostwo rodziny królewskiej lub princeps, czyli książę[2].
Uzyskanie tytułu królewskiego i niezależności Portugalii
Po wygranej z Maurami znaczącej bitwie pod Ourique w 1139 Alfons Henryk zaczął tytułować się królem (rex) – ta data powstania Królestwa Portugalii jest uznawana przez historiografię. Jednak tytuł królewski został użyty po raz pierwszy oficjalnie w relacjach zewnętrznych w roku 1143, w traktacie z Zamory zawartym z Alfonsem VII[3]. Tytuł nie oznaczał niezależności – Alfons Henryk w dalszym ciągu był w feudalnej podległości w stosunku do Alfonsa VII, tytułującego się wówczas cesarzem i zwierzchnikiem wszystkich terytoriów na Półwyspie Iberyjskim[3]. W 1144 roku papież Lucjusz II odmówił potwierdzenia niezależności Alfonsa Henryka, jak również uznania tytułu królewskiego i tytułował go jedynie księciem – dux portugalensis[3].
Po śmierci Alfonsa VII w 1157 roku tytuł cesarza przestał być używany, a obok Portugalii istniały na półwyspie cztery inne terytoria (królestwa) chrześcijańskie o zbliżonym statusie: León (z Galicją), Kastylia, Nawarra i Aragonia – co sprzyjało uzyskaniu przez Portucale faktycznej niezależności[4].
Stolica Apostolska w osobie papieża Aleksandra III ostatecznie usankcjonowała tytuł królewski Alfonsa dopiero po 35 latach od rozpoczęcia starań, w 1179.
Inne dokonania
W ciągu swojego panowania król budował nowe klasztory, m.in. sprowadził do Portugalii cystersów. Dla celów rekonkwisty stworzył rycerski zakon Avis, którego pierwszym mistrzem był jego naturalny syn Piotr Alfons. W 1147 odbił z rąk Maurów Lizbonę, a podczas wojny w latach 1158–1166 prowincję Alentejo. W 1184 oddał realną władzę swojemu synowi Sancho.
Przodkowie
Robert I Burgundzki | |||||||||||||
Henryk de Bourgogne | |||||||||||||
Helena de Semur | |||||||||||||
Henryk Burgundzki | |||||||||||||
Berenguer z Barcelony | |||||||||||||
Nieznana z imienia, (prawdopodobnie Sybilla) z Barcelony | |||||||||||||
Gisela z Llucá | |||||||||||||
Alfons Henryk I Zdobywca | |||||||||||||
Ferdynand I Wielki | |||||||||||||
Alfons VI Mężny | |||||||||||||
Sancha z Leonu | |||||||||||||
Teresa de Leon | |||||||||||||
Munio Moniz z Bierzo | |||||||||||||
Ximena Moniz | |||||||||||||
Muniadona Moniz | |||||||||||||
Potomkowie
W 1146 Alfons poślubił Matyldę Sabaudzką (1125–1158), córkę Amadeusza III, hrabiego Sabaudii i Matyldy d'Albon. Para miała razem dzieci:
- Henryka (1147),
- Matyldę (1149 – ok. 1160),
- Urrakę (ok. 1151–1188), królową Leonu jako żonę króla Ferdynanda II,
- Sancha I (1154–1212), kolejnego króla Portugalii,
- Teresę (1157–1218), hrabinę Flandrii jako żonę hrabiego Filipa Alzackiego, następnie księżną Burgundii jako żonę księcia Odona III,
- Jana (1160),
- Sancho (1160).
Alfons miał również nieślubną córkę z Elvirą Gálter:
- Urrakę Afonsę (1130–?), żonę Pedro Afonso Viegasa, pana Aveiro,
Oraz inne nieślubne dzieci:
- Ferdynanda Alfonsa (ok. 1166 – ok. 1172), generała i konstabla Portugalii,
- Piotra Alfonsa (ok. 1130–1169), pierwszego wielkiego mistrza Zakonu Aviz,
- Alfonsa (ok. 1135–1207), 11. wielkiego mistrza Zakonu Świętego Jana z Rodos,
- Teresę Alfonsę (ok. 1135–?), żonę Fernando Martinsa Bravo.
Przypisy
- ↑ Afonso I, King of Portugal, 1109?-1185. Library of Congress, 2008-07-08. [dostęp 2023-07-03].
- ↑ Oliveira 1987 ↓, s. 43–44.
- ↑ a b c Oliveira 1987 ↓, s. 45.
- ↑ Oliveira 1987 ↓, s. 44.
Bibliografia
- Marques A.H. de Oliveira: Historia Portugalii. T. I (do XVII wieku). Warszawa: PWN, 1987. ISBN 83-01-07221-0.
- p
- d
- e
Hrabstwo Portugalii |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Królestwo Portugalii |
|
- 1910 - zniesienie monarchii, ustanowienie Republiki Portugalskiej.
- PWN: 3867745
- Britannica: biography/Afonso-I-king-of-Portugal
- БРЭ: 1841201
- SNL: Alfons_1._-_«erobreren»
- Catalana: 0002474
- DSDE: Alfonso_1._Henriques