Al-Walid ibn Jazid

Al-Walid ibn Jazid
kalif
Okres

od luty 743
do 15 kwietnia 744

Dane biograficzne
Dynastia

Umajjadzi

Data i miejsce śmierci

15 kwietnia 744
Al-Bachra nieopodal Palmyry

Ojciec

Jazid Ibn Abd al-Malik

Matka

Umma al-Hadżdżadż Zajnab

Al-Walid Ibn Jazid, arab. الوليد بن يزيد, (ur. ? – zm. 15 kwietnia 744 w Al-Bachra nieopodal Palmyry) – jedenasty kalif z dynastii Umajjadów, panujący od lutego 743 aż do śmierci, oraz poeta arabski uważany za prekursora poezji epoki Abbasydów.

Był synem kalifa Jazida (720 – 724) i Ummy al-Hadżdżadż Zajnab, córki Muhammada Ibn Jusufa, brata słynnego Hadżdżadża. Wyznaczając na następcę swojego brata Hiszama (724 – 743) Jazid zastrzegł, że z kolei jego sukcesorem będzie Al-Walid. Hiszam, mimo że przez pewien czas próbował zapewnić sukcesję swoim synom, ostatecznie pogodził się z faktem, iż to Al-Walid będzie jego następcą. Mimo to był zdegustowany jego stylem życia i pomniejszył jego apanaże oraz ukarał niektórych z jego towarzyszy. W rezultacie Al-Walid wycofał się z dworu i zainstalował się w odosobnionej pustynnej rezydencji.

Po odebraniu przysięgi wierności (baja) w Damaszku Al-Walid przebywał wyłącznie w odległych pustynnych pałacach, lekceważąc swoje administracyjne obowiązki i oddając się przyjemnościom, co pozwalało na rozprzestrzenianie się plotek na jego temat i niekontrolowane organizowanie się opozycji. Historie o rozwiązłości i piciu wina przez kalifa były być może przesadzone, ale pozwalały one przeciwnikom Al-Walida twierdzić, że powinien on być zdjęty z tronu jako prowadzący życie niegodne muzułmanina. Nowy kalif od początku zetknął się z opozycją w stosunku do swojego panowania i jeszcze podsycił ją swoimi działaniami. Popierał plemienne ugrupowanie Kajsytów i nominując jego członków na najwyższe stanowiska w państwie zantagonizował przeciwko sobie rywalizujących z Kajsytami Jemenitów. Głośnym echem odbiła się zwłaszcza sprawa potraktowania powszechnie szanowanego dawnego namiestnika Iraku, Chalida Ibn Abd Allaha al-Kasriego, którego uważano za pro-Jemenitę. Gdy odmówił on uznania nominacji dwóch małoletnich synów Al-Walida na jego następców kalif sprzedał go jego wrogowi i następcy na stanowisku namiestnika, Jusufowi Ibn Umarowi, ten zaś poddał go torturom, w wyniku których Chalid zmarł. Al-Walid kazał także wybatożyć i uwięzić swojego, jak się wówczas wydawało, najgroźniejszego rywala, syna Haszima Sulajmana, oraz przedsięwziął wrogie kroki także w stosunku do innych zagrażających jego pozycji Umajjadów.

W rezultacie tych działań utworzyła się szeroka antykalifacka koalicja złożona z niezadowolonych członków rodu Umajjadów oraz rodziny Chalida Ibn Abd Allaha al-Kasriego i innych przywódców Jemenitów, na której czele stanął kuzyn Al-Walida Jazid Ibn al-Walid. Podczas gdy Al-Walid nadal przebywał w swej pustynnej rezydencji, rebelianci zajęli Damaszek i obwołali Jazida kalifem. Wkrótce potem siły ekspedycyjne wysłane przez Jazida dotarły do rezydencji Al-Walida w Al-Bachrze, na południe od Palmyry. Tutaj, po krótkim oblężeniu, Al-Walid miał zginąć, według At-Tabariego 15 kwietnia 744 roku.

"Jakkolwiek o złym losie jako kalif, Al-Walid osiągnął nieprzemijającą sławę jako jeden z najbardziej oryginalnych poetów w historii arabskiej literatury"[1]. Był także utalentowanym muzykiem i kompozytorem, który układał niektóre ze swoich wierszy do muzyki, co musiało wpłynąć na jego poetycką technikę. Nie musząc zadowalać patrona, Al-Walid postępował zgodnie z własnym upodobaniem i nieskrępowaną kreatywnością. Reputacja Al-Walida jako poety polegała nie na tradycyjnej kasydzie, ale ghazalu. Jego wiersze są zazwyczaj krótkie (4 do 8 wersów) i pieczołowicie skonstruowane na różnych poziomach językowych. Metrum jest niezwykle zróżnicowane i jego wiersze wyróżnia szczególny rytm i muzykalność, nieznane wcześniejszej poezji arabskiej.

Al-Walid w swojej poezji kontynuował tradycje Umara Ibn Abi Rabi'a oraz Dżamila al-Uzriego. Pod względem formalnym jego ghazale wykazują wpływ Umara, jednak ich melancholijny nastrój i pełna pasji w stosunku do ukochanej treść zaczerpnięte są z poezji uzryckiej, do której Al-Walid dodał elementy życia dworskiego i zabawy. Najważniejszym tematem wierszy Umajjady była miłość do Salmy, siostry jego żony, która zmarła wkrótce po tym gdy Al-Walid kazał się jej rozwieść i poślubił ją jako kalif, oraz poświęcona piciu wina poezja bachiczna. Al-Walid "jest wyraźnie zwiastunem nowej epoki w poezji arabskiej. Jego utwory nie mają nic wspólnego z dawną tradycją beduińską, w pełni natomiast tkwią w nurcie nowej poezji abbasydzkiej – muhdas"[2].

Przypisy

  1. Renate Jacobi: Al-Walīd (II) as a poet. W: P.J. Bearman, T.H. Bianquis, C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume XI. Leiden: E.J. Brill, 2002, s. 128. ISBN 90-04-12756-9.
  2. Janusz Danecki (red.): Poezja arabska: wiek VI-XIII: wybór. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Oddział, 1997, s. 286. ISBN 83-04-04246-0.

Bibliografia

  • Paul M. Cobb: The empire in Syria, 705 763. W: Chase F. Robinson: The New Cambridge History of Islam. Vol. 1. The Formation of the Islamic World Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2010. ISBN 978-0-521-83823-8.
  • Janusz Danecki (red.): Poezja arabska: wiek VI-XIII: wybór. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Oddział, 1997. ISBN 83-04-04246-0.
  • F. Gabrieli: Hishām. W: B. Lewis, V.L. Ménage, Ch. Pellat, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume III. Leiden: E.J. Brill, 1986. ISBN 90-04-08118-6.
  • H. Kennedy, Renate Jacobi: Al-Walīd (II). W: P.J. Bearman, T.H. Bianquis, C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume XI. Leiden: E.J. Brill, 2002. ISBN 90-04-12756-9.
  • p
  • d
  • e
Kalifowie prawowierni
Z dynastii Umajjadów
(Damaszek)
Z dynastii Abbasydów
(Bagdad)
  • As-Saffah (750–754)
  • Al-Mansur (754–775)
  • Al-Mahdi (775–785)
  • Al-Hadi (785–786)
  • Harun ar-Raszid (786–809)
  • Al-Amin (809–813)
  • Al-Ma'mun (813–833)
  • Al-Mutasim (833–842)
  • Al-Wasik (842–847)
  • Al-Mutawakkil (847–861)
  • Al-Muntasir (861–862)
  • Al-Musta'in (862–866)
  • Al-Mu'tazz (866–869)
  • Al-Muhtadi (869–870)
  • Al-Mu'tamid (870–892)
  • Al-Mu'tadid (892–902)
  • Al-Muktafi (902–908)
  • Al-Muktadir (908–932)
  • Al-Kahir (932–934)
  • Ar-Radi (934–940)
  • Al-Muttaki (940–944)
  • Al-Mustakfi (944–946)
  • Al-Muti (946–974)
  • At-Ta'i (974–991)
  • Al-Kadir (991–1031)
  • Al-Ka'im (1031–1075)
  • Al-Muktadi (1075–1094)
  • Al-Mustazhir (1094–1118)
  • Al-Mustarszid (1118–1135)
  • Ar-Raszid (1135–1136)
  • Al-Muktafi (1136–1160)
  • Al-Mustandżid (1160–1170)
  • Al-Mustazi (1170–1180)
  • An-Nasir (1180–1225)
  • Az-Zahir (1225–1226)
  • Al-Mustansir (1226–1242)
  • Al-Must'asim (1242–1258)
  • ISNI: 0000000110760132
  • VIAF: 90054540
  • LCCN: n83209329
  • GND: 118771078
  • BnF: 12158882z
  • NTA: 074317229
  • J9U: 987007310740705171
  • PWN: 3993603
  • Britannica: biography/al-Walid-ibn-Yazid
  • Universalis: al-walid-ii