Adolf Rothe

Data i miejsce urodzenia

6 grudnia 1832
Zgierz

Data i miejsce śmierci

6 lutego 1903
Warszawa

Zawód, zajęcie

lekarz

Multimedia w Wikimedia Commons

Adolf Mikołaj Rothe (ur. 6 grudnia 1832 w Zgierzu, zm. 6 lutego 1903 w Warszawie) – polski lekarz psychiatra, historyk medycyny, naczelny lekarz szpitali psychiatrycznych na ziemiach polskich, jeden z projektantów zbudowanego w 1891 szpitala psychiatrycznego w Tworkach.

Życiorys

Syn kupca Jana Gothilfa i Augusty Rozalii z Kergerów. Jego ojciec był nauczycielem szkoły elementarnej w Zgierzu. Uczęszczał do szkoły realnej w Łodzi od 1845 do 1849, a od 1849 do 1853 do gimnazjum realnego w Warszawie. Medycynę studiował w Sankt Petersburgu w tamtejszej Akademii Medyko-Chirurgicznej. Dyplom lekarza otrzymał w 1859, a dwa lata później, 1 czerwca 1861, na podstawie dysertacji O krachmalewidnom pererożdenii („O zwyrodnieniu skrobiowatym”) – tytuł doktora.

Mianowany w 1859 ordynatorem Szpitala dla Robotników w Petersburgu, po trzech latach trafił do Kamieńca Podolskiego, gdzie został lekarzem naczelnym miejscowego szpitala miejskiego oraz członkiem gubernialnego Urzędu Lekarskiego. W tamtejszym kilkunastołóżkowym oddziale psychiatrycznym wprowadził nowoczesne techniki postępowania z pacjentami, m.in. zniósł powszechnie wówczas stosowane krępowanie chorych i wprowadził metody leczenia pracą.

Od 1867 w dwóch warszawskich zakładach psychiatrycznych był lekarzem naczelnym i przyczynił się do ich rozbudowy: w męskim w szpitalu św. Jana Bożego (do 1896) i w żeńskim w Oddziale dla Obłąkanych Kobiet przy szpitalu Dzieciątka Jezus (do 1887). W tym okresie uczestniczył w pracach komisji do reorganizacji zakładów psychiatrycznych, przez cztery miesiące zbierał materiały w Europie Zachodniej na temat tamtejszego nowoczesnego szpitalnictwa psychiatrycznego, brał udział w organizowaniu nowego szpitala w Tworkach. Od 1877 społecznie pracował w warszawskim domu dla starców i sierot, a od 1879 dodatkowo jeszcze w podobnej instytucji prowadzonej przez tamtejszych ewangelików.

Był członkiem Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego (1864), Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (1864), Deutsche Gesellschaft für Psychiatrie (1869), Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego (1869).

Żonaty z Melanią z domu Trankler. Z małżeństwa tego urodziły się córki Zofia, później żona kupca Landmanna, Adelma (1865–1897), zamężna za pastorem Ernstem Uthke (1857–1926) z Sosnowca, i Aleksandra, po mężu, lekarzu z Sosnowca, Pfabe. Syn Aleksander został wydziedziczony przez ojca za „hulaszcze życie”, wyemigrował do Ameryki.

Pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie.

Dorobek naukowy

W dorobku Adolfa Rothego znajdują się prace na temat psychiatrii klinicznej i społecznej, w tym psychiatrii sądowej i alkoholizmu (jako pierwszy opublikował w 1882 m.in. dane statystyczne na temat spożycia alkoholu na ziemiach polskich). Wydał kilka podręczników psychiatrii, opracowania na temat historii psychiatrii, a także kilka studiów psychologicznych – pierwszych w Polsce prac z zakresu psychopatobiografii – Torquato Tasso, Iwana Groźnego, króla Leara.

Na łamach „Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie” referował polskie i rosyjskie piśmiennictwo psychiatryczne.

Wybrane prace

О крахмаловидном перерождении. Санкт-Петербург: тип. Я. Трея, 1861
Bielnica (Leukemia). Spostrzeżenie ze szpitala kamienieckiego. Rozmaitości lekarskie ss. 72-75 (1862)
Przymiot trzeciorzędny i zwężenie krtani. Rozmaitości lekarskie ss. 83-87 (1862)
Rzadki przypadek nieprawidłowego rozwoju ciała ludzkiego. Tygodnik Lekarski nr 31 (1863)
Rothe, Rolle. Nieład ruchów postępowy powikłany wolem. Tygodnik Lekarski nr 6 (1864)
Statystyka przelewania krwi. Tygodnik Lekarski 18 (42), ss. 332-333, 1864
Krótki rys historii psychiatryi. Tygodnik Lekarski 18 (6), ss. 45-47, 1864
Bezwład ogólny postępowy (Dementia paralytica). Rozprawa czytana na posiedzeniu tow. lek. podolskich 16 listopada, 1 i 15 grudnia 1863. Przegląd Lekarski Nr 22, 24, 27, 28, 30, 32 (1864)
Materyały do topografii lekarskiej i hygieny gub. podolskiej. Sprawozdanie z czynności lekarskiej przy szpitalu miejskim w Kamieńcu Podolskim za r. 1863, tj. od grudnia 1862 do 1 grudnia 1863. Tygodnik Lekarski nr 16-18, 1865
Das Hospital St. Johanni a Deo oder die Irrenanstalt für männliche Kranke in Warschau. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und Psychisch-gerichtliche Medicin 25, ss. 625-651, 1868
O prizrienii umaliszennych i ustrojstwie dla nich zawiedienij. Warszawa, 1868
Sprawozdanie z czynności lekarskiéj w warszawskich zakładach dla obłąkanych t. j. w szpitalu Sgo. Jana Bożego (dla mężczyzn) z oddzialem przy szpitalu D. Jezus (dla kobiet dotkmetych cierpieniem umyslowém i padaczką) za r. 1867 i 1868. Gazeta Lekarska 5 i 7 (1868/69)
Gheel. Gazeta Lekarska 6, s. 474 (1869)
Obłąkanie udawane. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 62, s. 410 (1869)
O pielęgnowaniu obłąkanych i o urządzaniu dla nich zakładów. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 61, s. 8, 63 (1869)
Zmiany zaszłe w pierwotnym planie centralnego zakładu dla obłąkanych pod Warszawą. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 61, s. 167 (1869)
O leczeniu i pielęgnowaniu obłąkanych w czasach dawniejszych i teraźniejszych. Gazeta Lekarska 10, ss. 609; 641; 673; 694 (1871)
O rozporządzalności i o poczytalności winy. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 65, s. 67, 70 (1871)
Opinia sądowo-lekarska w sprawie przeciwko J. K. obwinionemu o zabójstwo żony. Melancholia activa. Gazeta Lekarska 13, s. 593, 614, 632 (1872)
Die russische Gesetzgebung in Beziehung auf Geisteskranke. Psychiat. Centralbl. 6, ss. 125; 138 (1876)
Obłąkanie padaczkowe (mania epileptica v. epilepsia larvata; epileptisches Irresein). Dochodzenie sądowo-lekarskie w sprawie p. R., obwinionego o zabójstwo matki i ciężkie uszkodzenie brata. Medycyna 5, Nr 31-33, ss. 485; 501; 523 (1877)
- Psychiat. Centralbl. 7, 41; 63 (1877)
Torquato Tasso. Eine psychiatrische Studie. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie 35 (1878)
Psychopathologia forensis czyli nauka o chorobach umysłowych: w zastósowaniu do sądownictwa a w szczególności do praw obowiązujących w Królestwie Polskiém i w Galicyi. Kraków 1879
Przyczynek do psychiatryi praktycznej, oparty na dziesięcioletniem doświadczeniu w Warszawskich zakładach dla obłąkanych w latach 1867 do 1876. Na pamiątkę rocznicy 150-cio letniego istnienia Szpitala S-go Jana Bożego w Warszawie. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 75, ss. 459-567 (1879)
Król Lear, studyum psychologiczne. Warszawa, druk W. Dębskiego, 1879 44 ss.
Alkoholizm, czyli otrucie wyskokowe jego wpływ na rozwój i pomnożenie się chorób umysłowych w kraju i zagranicą. Gazeta Lekarska (1882)
Znaczenie statystyki zakładowej. Cele i dążności psychijatryi praktycznej. Gazeta Lekarska 2, ss. 540; 562; 601; 621 (1882)
Podstawy psychyatryi tegoczesnej. Gazeta Lekarska 4, ss. 877; 907; 922; 944 (1884)
Paraldehyd, nowy środek nasenny i kojący. Gazeta Lekarska Nr 13 (1884)
Psychijatryja czyli Nauka o chorobach umysłowych. Druk K. Kowalewskiego, 1885
Злоупотребление спиртными напитками в Царстве Польском в сравнении с другими странами. [Санкт-Петербург]: тип. М.М. Стасюлевича, ценз. 1887
К истории и статистике душевнобольных в Царстве Польском, 1887
Dr. med. W. Ch. Kandynski. Necrolog. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und Psychisch-gerichtliche Medicin 4, ss. 550-551 (1890)
Rys dziejów psychijatryi w Polsce. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 88, ss. 499; 734 (1892)
Rys dziejów psychiatrii w Polsce. Warszawa: skł. gł. w Księgarni Teodora Paprockiego, 1893
История психиатрии в России и Польше. Харьков: Журн. "Арх. психиатрии, нейрологии и судеб. психопатологии", 1893
Geschichte der Psychiatrie in Russland. Leipzig-Wien, 1895
Geschichte der Psychiatrie in Polen. Leipzig-Wien, 1896
Nekrolog Aleksej Jakowlewitsch Koschewnikow. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie 59, ss. 190-191, 1902
Aus der russischen Gesellschaft zum Schutze der Volksgesundheit; Arbeiten aus der Kommission zur Lösung der Alkoholfrage. Alkoholismus 3, ss. 223-250, 1902

Bibliografia

Krzysztof Brożek: „Rothe Adolf Mikołaj” W: Polski Słownik Biograficzny, t.XXXII/2, 1990, ss. 293-294
Tadeusz Bilikiewicz, Jan Gallus: Psychiatria polska na tle dziejowym. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1962 ss. 139, 204-205
Rothe, Adolf Nicolaus W: Biographisches Lexikon der hervorragenden Aerzte aller Zeiten und Völker. Wien, Leipzig: Urban & Schwarzenberg, 1884 s. 92
Rosenthal A. Nekrolog v. Rothe. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie 60, s. 302, 1903
Ś. p. Dr Adolf Mikołaj Rothe. Przegląd Lekarski 42 (7), s. 101, 1903
Dydyński L. Ś. p. Adolf Rothe. Gazeta Lekarska 38 (9), ss. 193-196, 1903
Wisłocki K. Ś. p. Adolf Rothe. Kronika Lekarska 24 (5), ss. 190-192, 1903
Wizel A. Ś. p. Adolf Rothe. Medycyna 31 (9), ss. 182-185, 1903