Oude Kijk in 't Jatstraat

Oude Kijk in 't Jatstraat

Oude Kijk in 't Jatstraat
Geografische informatie
Locatie	Groningen
Begin	Lopendediep en de Noorderhaven
Eind	Zwanestraat
Lengte	ca 340 m
Algemene informatie
Genoemd naar	gevelsteen "Ick kick noch int" op nummer 79
Bestrating	klinkers
Opvallende gebouwen	Monumenten

De Oude Kijk in 't Jatstraat is een straat in de stad Groningen.

Binnen de Diepenring heet de straat de Oude Kijk in 't Jatstraat; daarbuiten ligt de Nieuwe Kijk in 't Jatstraat. Oorspronkelijk werd de straat ook Rechte Jat genoemd, de huidige Kromme Elleboog was toen bekend als de Kromme Jat. De straat loopt vanaf de Zwanestraat tot aan de diepenring. Ten zuiden van de Zwanestraat loopt de Kijk in 't Jatstraat door als de Stoeldraaierstraat tot aan de Vismarkt.

De naam

De Oude Kijk in 't Jatstraat draagt sinds 1739 de huidige straatnaam, die is afgeleid van de gevelsteen Ick kick nog int in perceel 79. De steen is in 1625 overgebracht uit een toen af te breken huis dat de straat bij de stadsmuur afsloot (de straat kende ter plaatse geen stadspoort).

Op de bewaard gebleven gevelsteen ontbreekt het woord 'jatt' (verwant aan Duitse Gasse). Bedoeld wordt: 'Ik kijk nog in de straat' of 'straat van het huis Kijk in 't.

Overlevering

Volgens de overlevering is de kop met de krullende baard de beeltenis van bevelhebber der Stad, Carl von Rabenhaupt. Hij verdedigde voor een vergoeding van vierduizend rijksdaalders de vesting Groningen tegen de belegering door de Munsters in 1672.^[1] Het Reitdiep was toen nog een open zeegat, oftewel ’t Jat, en diende als belangrijke aanvoerroute voor voedsel en bewapening. Vanuit een controlepost hield een wachter uitzicht op het Reitdiep en zag erop toe dat de doorvaart ongehinderd verliep.

Elke morgen als Von Rabenhaupt zijn inspectie deed riep de wachter hem toe: 'Ik kiek nog in’t Jat.’ Na het ontzet op 28 augustus heeft men tot gedachtenis de beroemde woorden onder zijn portret uitgehouwen. Bij de verhuizing van de stenen nam men helaas niet de goede maat.

Bijzondere gebouwen

Met name aan de Oude Kijk in 't Jatstraat bevinden zich meerdere gasthuizen. Op nr. 4 is het Mepschen- of St. Annengasthuis (gesticht in 1479) nog steeds aanwezig.
Het Armenconvent bevond zich ten noorden van het huidige Harmoniegebouw (1342-1647). Op nr. 53 was het Ubbenagasthuis (1521-1923) te vinden, op nr. 61 de Maria Elisabeth Linhoffstichting (1958).
Oude Kijk in 't Jatstraat nr. 6, het Hinckaertshuis (1300), is het oudst nog particulier bewoonde woonhuis in Groningen.
Op nr. 26 is de voorgevel van De Harmonie (sociëteit en onder meer concertzaal) te zien, gebouwd in 1856 en afgebroken in 1973 onder fel protest van de burgerij.
Het restant van De Harmonie is aan de achterzijde aangevuld met een nieuw complex waarin de faculteiten Letteren en Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen zijn ondergebracht.
Op het voorplein is een buste van Aletta Henriëtte Jacobs (1854 - 1929) te zien, een van de eerste vrouwelijke studenten in Nederland (een kunstwerk van Theresia van der Pant, 1987).
Op het plein achter het voorgebouw bevindt zich sinds 1999 een kunstwerk van Marte Röling in de vorm van een wimpel. De moeilijk leesbare tekst Non scolae sed vitae bedoelt studenten duidelijk te maken dat zij niet leren voor de universiteit maar voor het leven. Het kunstwerk is geplaatst ter gelegenheid van het 385-jarig bestaan van de RUG in 1999.

Monumenten

De Oude Kijk in 't Jatstraat telt 11 rijksmonumenten en 25 panden die beschermd worden als gemeentelijk monument.

Adres	Bouwjaar	Beschrijving	Monument
Oude Kijk in 't Jatstraat 1	17e eeuw	Winkelpand met bovenwoning, souterrain met drie bouwlagen en zadeldak.	GM 103837
Oude Kijk in 't Jatstraat 2	19e eeuw	Oorspronkelijk winkel met magazijn	GM 108224
Oude Kijk in 't Jatstraat 3	1905	Winkel met bovenwoning in art-nouveau-stijl, ontwerp A.Th. van Elmpt	GM 102982
Oude Kijk in 't Jatstraat 4	1479	Mepschengasthuis	RM 18647
Oude Kijk in 't Jatstraat 5		Pand met verdieping onder zadeldak, ingang naar voormalige UB in Zwanestraat 33.	RM 18644
Oude Kijk in 't Jatstraat 6	1300	Hinckaertshuis	RM 18648
Oude Kijk in 't Jatstraat 8	17e eeuw	Negen traveeën breed pand onder dwars zadeldak tussen topgevels.	RM 18649
Oude Kijk in 't Jatstraat 9	17e eeuw	Vier traveeën breed pand met verdieping en lage zolderverdieping	RM 18645
Oude Kijk in 't Jatstraat 10	18e eeuw	Drielaags voorhuis met enkellaags achterhuis	RM 486114
Oude Kijk in 't Jatstraat 18		Pand onder zadeldak	RM 18650
Oude Kijk in 't Jatstraat 19	1896	Winkelpand op de hoek van de Broerstraat, ontwerp van A.Th. van Elmpt	RM 486108
Oude Kijk in 't Jatstraat 20			GM 103005
Oude Kijk in 't Jatstraat 22			GM 103006
Oude Kijk in 't Jatstraat 23	ca 1885	Winkel met bovenwoning, in 1925 aangepast naar ontwerp van H. Rots	GM 102987
Oude Kijk in 't Jatstraat 26	1856	De Harmonie	GM 103012
Oude Kijk in 't Jatstraat 27			GM 108707
Oude Kijk in 't Jatstraat 28			GM 103013
Oude Kijk in 't Jatstraat 30			GM 103014
Oude Kijk in 't Jatstraat 31			GM 102988
Oude Kijk in 't Jatstraat 33			GM 102989
Oude Kijk in 't Jatstraat 36			GM 104387
Oude Kijk in 't Jatstraat 37			GM 102991
Oude Kijk in 't Jatstraat 38	1893	Woonhuis in neorenaissancestijl	RM 486122
Oude Kijk in 't Jatstraat 41			GM 102992
Oude Kijk in 't Jatstraat 42			RM 486134
Oude Kijk in 't Jatstraat 43-45			GM 102993
Oude Kijk in 't Jatstraat 46			GM 103018
Oude Kijk in 't Jatstraat 52			GM 103021
Oude Kijk in 't Jatstraat 57			GM 102995
Oude Kijk in 't Jatstraat 58			GM 103023
Oude Kijk in 't Jatstraat 59			GM 102996
Oude Kijk in 't Jatstraat 63			GM 103802
Oude Kijk in 't Jatstraat 65			GM 102997
Oude Kijk in 't Jatstraat 66			GM 103024
Oude Kijk in 't Jatstraat 73			GM 108727
Oude Kijk in 't Jatstraat 75-79			RM 18646