Hoedenmakersboog

Een man op een oude gravure in de weer met een hoedenmakersboog

Een hoedenmakersboog, vlaak[1] of slagboog[2] is een stuk gereedschap dat gebruikt werd bij het maken van vilt voor hoeden. De boog zag eruit als een grote strijkstok,[3] maar had in plaats van paardenhaar een enkele darmsnaar die aan het trillen kon worden gebracht.

Oorsprong

Volgens een boek uit 1825 is de slagboog geen Europese vinding, maar stamt deze uit China of de Levant.[4]

Gebruik

Jakobus de Mindere op een plafondschildering in de St. Martin kerk te Marktoberdorf.

De boog werd gebruikt om de vezels van met name bont te sorteren en ervoor te zorgen dat ze in dunne lagen kwamen te liggen.[5] Om dat te bereiken werd de boog boven een stapel los gemaakte vachten gehouden. Vervolgens werd aan de snaar getokkeld zodat de losse haren in beweging kwamen.[6] Hierbij vielen alle vuiltjes die nog in de wol zaten door gaten in de tafel op de grond. De lichtste haren kwamen hierbij het verst naar boven. Deze zijn het best geschikt voor het maken van fijn vilt voor hoeden.

Als de haren als losse lagen op elkaar lagen werden zij in een driehoekige vormen verzameld. Vier van die driehoeken werden op de vorm voor de hoed gelegd,[4] waarna het proces van vervilten zou beginnen.

Omdat de boog erg zwaar was, hing deze aan het plafond, zodat één hand voldoende was om de boog in de juiste stand te houden, terwijl met de andere hand getokkeld werd.

Een dergelijke boog werd gebruikt in Noord-Afrika en India om katoen te kaarden.[7]

Wetenswaardigheden

De heilige Jakobus de Mindere heeft als attribuut een hoedenmakersboog, hoewel hij ook wel wordt afgebeeld met een voldershamer, een ander gereedschap dat gebruikt werd om vilt te maken.

Bronnen, noten en/of referenties
  • Bow Garret, www.pittdixon.go-plus.net
  1. ↑ Johann Heinrich Moritz von Poppe (1841). Geschiedenis der uitvindingen in kunsten en wetenschappen sedert den vroegsten tijd, p. 30. Gearchiveerd op 30 juli 2023.
  2. ↑ Hoedenmakersboog - de betekenis volgens Van Dale 1898. www.ensie.nl. Gearchiveerd op 7 februari 2019. Geraadpleegd op 4 februari 2019.
  3. ↑ From Pelt to Felt: the Making of a Beaver Top Hat. www.alfredjacobmiller.com. Geraadpleegd op 4 februari 2019.
  4. ↑ a b Sigismund Friedrich Hermbstädt (1825). Algemeene schets der technologie, of Aanleiding tot eene wetenschappelijke kennis en beoordeeling van die kunsten, fabrijken, manufakturen en handwerken, welke met de landhuishouding en de staatkunde in de naauwste betrekking staan, zoowel voor staatspersonen en die met het burgerlijke bestuur belast zijn, als voor landlieden, kooplieden, fabrijkanten, manufakturisten en handwerkers. Van Arum, vanaf p. 251.
  5. ↑ W. A. Rust (1847). Schets der technologie of wetenschappelijke beschrijving, opheldering en onderzoek van alle technische verrigtingen, die den grondslag der gezamentlijke industrie uitmaken: ten gebruike bij technologische lessen en tot zelfonderrigt. Van Goor, p. 428.
  6. ↑ INFO ON FELTING.HTM. www.hatshapers.com. Geraadpleegd op 4 februari 2019.
  7. ↑ Good Wife Joan, Featuring Felt: Hatters Bow/ Bow Carding. Featuring Felt (31 augustus 2008). Gearchiveerd op 7 februari 2019. Geraadpleegd op 4 februari 2019.