Annemie Wolff

Algemene informatie

Geboren

Laufen, 1906

Overleden

Amsterdam, 2 februari 1994

Land

Koninkrijk der Nederlanden

Werk

Beroep

fotograaf

Rechten

oeuvre auteursrechtelijk beschermd

RKD-profiel

Media op

Wikimedia Commons

Portaal

Kunst & Cultuur

Anna Maria (Annemie) Wolff (geboren Koller; Laufen, Duitsland, 27 december 1906 – Amsterdam, 2 februari 1994) was een Nederlandse fotograaf van Duitse komaf. Ze liet zich in 1950 tot Nederlandse naturaliseren.

Helmuth en Annemie Wolff

Ze was dochter van Heinrich Köller en Maria Gundel. Ze trouwde op 7 juni 1932 in München met de architect Helmuth Egon Wilhelm Wolff. Annemie Köller volgde een opleiding als fotograaf. In 1933 vluchtten Annemie en Helmuth Wolff voor de nazi’s en de daarmee gepaard gaande vervolging van Joden uit Duitsland naar Amsterdam (hij mocht niet meer werken en er was een arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd). Ze richtten een fotostudio op en slaagden erin opdrachten te verwerven.

In 1937 stonden ze aan de wieg van het tijdschrift Kleinbeeldfotografie, dat in korte tijd een grote bekendheid wist te bereiken. Helmuth schreef ook een boek over kleurenfotografie. In 1939 organiseerden Annemie en Helmuth een tentoonstelling in Arti met kleinbeeldfoto's die door abonnees van hun tijdschrift waren ingestuurd.

Toen in mei 1940 het Duitse leger Nederland binnenviel, deden Annemie en Helmuth Wolff een gezamenlijke zelfmoordpoging. Helmuth stierf in het Israëlitisch Ziekenhuis, Annemie overleefde. Ze ging verder met fotograferen en werd actief in het verzet.^[1] Hoewel de opdrachten van de gemeente Amsterdam waren weggevallen, kreeg ze inkomsten via fotoreportages gemaakt voor het blad Libelle (onder haar eigen naam Köller).

Tussen januari en oktober 1943 maakte Annemie Wolff in haar studio aan huis (waar ook onderduikers zaten) op de Noorder Amstellaan 147 (sinds 1946: Churchill-laan) een groot aantal portretfoto's. Een deel van de gefotografeerde personen – veelal afkomstig uit Amsterdam-Zuid – droeg een Jodenster.^[2] Ze beeldde ze bewust lichter af, zodat ze eventueel gebruikt konden worden om aan te tonen van het niet-Joods zijn, de zogenaamde Calmeyer-dossiers. Toen op 2 mei 1945 de eerste droppings op Schiphol plaatsvonden was ze erbij om dat op foto te zetten. In dat jaar kon ze ook haar werkzaamheden voor de gemeente Amsterdam hervatten, waarbij zo de tijdlijn vastlegde van herstel van de Amsterdam haven en Schiphol.

Tentoonstelling

Van 27 maart tot 15 oktober 2017 vond in het Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam een overzichtstentoonstelling plaats over leven en werk van Annemie en Helmuth Wolff.^[3] Bij de opening van de tentoonstelling werden ook twee boeken gepresenteerd.^[4] Onder de aanwezigen waren mensen die door Annemie Wolff in 1943 gefotografeerd waren.

Eerbetoon

In 2018 vernoemde de gemeente Amsterdam een brug in IJburg naar haar.

Voetnoten

↑ 'Uit de vergetelheid', informatie over de tentoonstelling in het Joods Cultureel Kwartier (2017). (geraadpleegd 2017-06-11). Gearchiveerd op 20 april 2021.
↑ informatie over de foto's uit 1943 (geraadpleegd 2017-06-11).
↑ Informatie over de tentoonstelling over Annemie en Helmuth Wolff (2017-03-27 t/m 2017-09-03) op de website van het Joods Cultureel Kwartier. Gearchiveerd op 20 april 2021.
↑ Kool 2017 en Becker&Huitzing 2017.

Literatuur

(nl) Becker, Tamara & An Huitzing (2017) – Op de foto in oorlogstijd. Studio Wolff, 1943. Lecturis. 448 pgs. (Recensie in: Ribbens 2017.)
(nl) Kool, Simon B. (2017) – Uit de vergetelheid : de herontdekte fotografie van Annemie en Helmuth Wolff. Eindhoven : Lecturis. ISBN 978 94 6226 212 6. 272 pgs. informatie over het boek bij uitg. Lecturis. (Eveneens gerecenseerd in Ribbens 2017.)
(nl) Ribbens, Arjen (2017) – 'Prachtige portretfoto's uit de oorlog,' in: NRC 2017-05-03. alhier online beschikbaar (geraadpleegd 2017-06-11)
(nl) Info bij naamgeving Annemie Wolffbrug volgens BAG via data.amsterdam.nl