Luis Villasante

Luis Villasante
Irudi gehiago
5. euskaltzainburu 1970 - 1988 ← Manuel Lekuona - Jean Haritxelhar →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Luis Villasante Cortabitarte
Jaiotza	Gernika-Lumo, 1920ko martxoaren 22a
Herrialdea	Bizkaia, Euskal Herria
Heriotza	Oñati, 2000ko abenduaren 2a (80 urte)
Hezkuntza
Heziketa	Comillasko Pontifize Unibertsitatea
Hizkuntzak	gaztelania euskara
Jarduerak
Jarduerak	idazlea eta hizkuntzalaria
Lan nabarmenak	ikusi Euskararen auziaz Axular. Mendea. Gizona. Liburua
Jasotako sariak	ikusi Lan Onari  (1997)
Kidetza	Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartea Euskaltzaindia
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
Erlijio-ordena	Anaia Txikien Ordena

Aita Luis Villasante Kortabitarte (Gernika, Bizkaia, 1920ko martxoaren 22a - Oñati, Gipuzkoa, 2000ko abenduaren 2a) frantziskotarra, euskal hizkuntzalaria eta euskaltzainburua izan zen.

Asko zekien euskarari buruz, sakon ezagutzen zituen bizkaiera, lapurtera eta gipuzkera. Euskal gramatika ikertu zuen garai hartan inor gutxik bezala, oparo pentsatu zuen euskarari buruz eta idatzi ere oparo, sakon eta prosa garden batekin. Inork ez bezala aztertu zuen Axular, eta hura estimatzen irakatsi zien hainbesteri. Villasanteren idazketa, lapurtera klasikoan oinarritua goraipatua izan da. Euskararen auziaz edo Axular. Mendea. Gizona. Liburua, lan interesgarriak izateaz gainera, eredugarriak dira saiakera literarioa edo kazetaritza landu nahi dituen edonorentzat.^[1]

Bizitza

1937an, jaioterriak pairatutako bonbardaketaren lekuko izan zen. 1945ean apaiztu zen frantziskotar. Teologia ikasi zuen Comillasen, eta han aurkeztu zuen doktore tesia, 1950ean La Sierva de Dios M. Ángeles, concepcionista franciscana (1873-1921). Estudio místico de su vida izenburuarekin.

Axularren Gero liburu ezaguna sakonki ikertu eta gaztelaniazkotu zuen, eta 1976an edizio kritikoa argitaratu. Euskalari gisa egindako lanen artean, aipatzekoak dira, orobat, Luis Eleizalde bildumakoak (1970-1988). Bildumako bederatzi liburu horietatik lehenengo zortzietan, Villasantek euskal morfologia eta sintaxia aztertu zituen, euskara idatzia bateratzeko ildoak ezartzeko asmoz. Bederatzigarren eta azken liburuan (Euskararen auziaz, 1988), berriz, bere iritzia azaltzen du euskararen arazo eta irtenbideez.^[2]

1950ean euskaltzain oso egin zuten, eta bosgarren euskaltzainburua izan zen 1970etik 1988 arte. Agintaldi hartan, euskara batua sortzeko prozesua sotiltasun handiz zuzendu zuen. Instituzio zale, oso zen moderatua, eta garai hartan, batuaren inguruko liskar betean, batek baino gehiagok harrigarritzat har dezake bera hautatu izana Euskaltzaindiko buru. Anjel Lertxundiren iritziz haren jakituria eta trenpu lasaia probidentzialak izan ziren baretasuna sustatzeko batuaren auzian. Protagonista baino gehiago, zerbitzari izan zen.^[1]

EIZIEko ohorezko kide izendatu zuten 1996an, eta Eusko Ikaskuntzako giza eta gizarte zientzietako saria jaso zuen 1997an. 2000ko abenduaren 2an hil zen, Arantzazuko santutegian.

Lanak

Euskal literaturaz

• Historia de la Literatura Vasca (Sendoa, (1961); Arantzazu. 1979. ISBN 84-7240-114-6)
• XVII. mendeko literatura: Donibane Lohitzuneko idazleen eskola. (1973) Udako Euskal Unibertsitatean, Iruñeko lehen ekitaldian.^[3]
• Axular. Mendea, gizona, liburua (1972).^[4]

Euskal hizkuntzalaritza

• 

  Axular-en hiztegia. Euskara-Español-Français. Español-Euskara. Français-Euskara. (1973).^[5]
• Arantzazu-Oñati eta inguruko euskal hiztegia (1994). Hiztegiaren beste egilea: Candido Izaguirre.

Luis Eleizalde bilduma

Euskara idatzia bateratzeari buruzko bilduma horretako bederatzi liburuak argitaratu zituen:

• Hacia la lengua literaria común (1970).
• La declinación del vasco literario común (1972).
• Palabras vascas compuestas y derivadas (1974).
• Sintaxis de la oracion compuesta (1976).
• Estudios de sintaxis vasca (1978).
• La h en la ortografia vasca (1980).
• Sintaxis de la oracion simple (1980).
• La oracion causal en vasco (1986).
• Euskararen auziaz (1988).

Erlijioa

• La sierva de Dios M. Ángeles Sorazu, concepcionista franciscana. Estudio místico de su vida (1950).
• Nere izena zan Plorentxi. Angeles Sorazuren bizitza (1961).
• Jainkoa (1962).
• Jesukristo (1969).
• M. Ángeles Sorazu: Un mensaje para tiempos dificiles (1981).
• Kristau fedearen sustraiak. III. Eliza (1984).
• Kristau fedea (1986).
• Ángeles Sorazu: bizia eta mezua (1990).
• Ideario y camino espiritual de Ángeles Sorazu (1994).
• Nazareteko Jesusi buruz gogarteak (1998).
  

Sariak edo aitorpenak

• 2023: Martxoaren 24an, euskara batuak "herriaren garapenean izan duen balioa" azpimarratzeko eta euskara batuaren sorreran bultzatzaile izan zirenak oroitzeko, Euskaltzaindiak eta Orereta Ikastolak Errenteria eta Donostia lotuko zuen 8.000 lagunek osatutako giza-kate erraldoi bat antolatu zuten. Euskara batuaren sorreran eta gorpuztean nabarmendutako 15 pertsona oroituko zituen ekimenak: Koldo Mitxelena, Resurreccion Maria Azkue, Pierre Broussain, Jose Maria Satrustegi, Julia Berrojalbiz, Xabier Kintana, Raimundo Olabide, Julene Azpeitia, Luis Villasante, Henrike Knörr, Arantxa Urretabizkaia, Arturo Campion, Gabriel Aresti, Jean-Louis Davant eta Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi.^[6][7]

• 1997ko Korrikan hasierako kilometroa egin zuen.^[8]

• Luis Villasante parkea (Donostia)
• Aita Luis Villasante kalea (Errenteria)
• Aita Luis Villasante kalea (Gernika-Lumo).

Erreferentziak

Bibliografia

• Sudupe, P. 2011: 50eko hamarkadako euskal literatura I. Hizkuntza eta ideologia eztabaidak, Donostia, Utriusque Vasconiae. ISBN 978-84-938329-4-0
• Sudupe, P. 2011: 50eko hamarkadako euskal literatura II. Kazetaritza eta saiakera, Donostia, Utriusque Vasconiae. ISBN 978-84-938329-5-7

Kanpo estekak

• Datuak: Q3068803
• Multimedia: Luis Villasante / Q3068803