Karpatoetako eta Europako beste eskualdeetako pagadi primarioak

Karpatoetako eta Europako beste eskualdeetako pagadi primarioak¹ UNESCOren gizateriaren ondarea
Stužica baso primarioa
Mota	Naturala
Irizpideak	ix
Erreferentzia	1133
Kokalekua	Europar Batasuna
Eskualdea²	Europa/Ipar Amerika
Koordenatuak	49°5′10″N 22°32′10″E / 49.08611°N 22.53611°E / 49.08611; 22.53611
Izen ematea	2007 (XXXI. bilkura)
Luzapenak	2011, 2017
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Karpatoetako eta Europako beste eskualdeetako pagadi primarioak 2007an UNESCOk Gizateriaren Ondare izendaturiko eremua da, Europako 12 herrialdetan zehar hedatuta. Hasieran Karpatoetako basoak baino ez zituen bere barnean baina 2011n eta 2017an luzapenak izan zituen.

Euskal Herrian

2017ko luzapenean, Lizardoia eta Aztaparreta nafar basoak gehitu zituzten. Lizardoia eta Aztaparretako pagadiak Nafarroako Pirinioetako baso primarioen azkenengo puskak dira. Baso mistoak dira, pagoak eta izeiak biltzen dituztelako, eta gizakiak ez ditu ia-ia moldatu, iristeko zailtasunengatik eta bestelako kausa historikoengatik.^[1]

Basoak

Karpatoetako eta Europako beste eskualde batzuetako jatorrizko pagadiak

Babestutako eremua	Erreserba naturala	Eskualdea	Herrialdea	Babestutako gunea	Begirune gunea
Stužica – Bukovské vrchy	Poloniny Parke Nazionala	Prešov	Eslovakia	2950 ha	11300 ha
Rožok	Prešoveko gune babestuak	Prešov	Eslovakia	67,1 ha	41,4 ha
Vihorlat	Prešoveko gune babestuak	Prešov	Eslovakia	2578 ha	2413 ha
Havešová	Prešoveko gune babestuak	Prešov	Eslovakia	171,3 ha	63,9 ha
Jasmund	Jasmund Parke Nazionala	Mecklenburg-Aurrepomerania	Alemania	492,5 ha	2510,5 ha
Serrahn	Müritz Parke Nazionala	Mecklenburg-Aurrepomerania	Alemania	268,1 ha	2568 ha
Grumsiner basoa	Grumsiner basoko natura erreserba	Brandenburgo	Alemania	590,1 ha	274,3 ha
Hainich	Hainich Parke Nazionala	Turingia	Alemania	1573,4 ha	4085,4 ha
Kellerwald	Kellerwald-Edersee Parke Nazionala	Hesse	Alemania	1467,1 ha	4271,4 ha
Lizardoia	Iratiko basoa	Nafarroa Garaia	Euskal Herria	63,97 ha	24494,52 ha
Aztaparreta	Larra-Belagua	Nafarroa Garaia	Euskal Herria	171,06 ha	24494,52 ha
Tejera Negrako pagadia	Sierra Norte de Guadalajara Parke Naturala	Gaztela-Mantxa	Espainia	255,52 ha	13880,86 ha
Montejoko pagadia	Montejo de la Sierrako pagadia	Madrilgo Erkidegoa	Espainia	71,79 ha	13880,86 ha
Cuesta Fríako pagadia	Ayllón	Gaztela eta Leon	Espainia	213,65 ha	14253 ha
Canal de Asotín	Europako Mendietako parke nazionala	Gaztela eta Leon	Espainia	109,58 ha	14253 ha
Nationalpark Kalkalpen	Nationalpark Kalkalpen	Austria Garaia	Austria	1867,45 ha	1545,05 ha
Dürrenstein basoa	Dürrenstein basoa	Austria Beherea, Estiria	Austria	1867,45 ha	1545,05 ha
Lumi i Gashit	Valbonë Ibarreko Parke Nazionala	Kukës	Albania	1261,52 ha	8977,48 ha
Rrajca	Shebenik-Jablanica Parke Nazionala	Elbasan	Albania	2129,45 ha	2569,75 ha
Soniar basoa	Soniar basoa	Brusela/Valonia/Flandria	Belgika	269,31 ha	4650,86 ha
Erdialdeko Balkanetako Parke Nazionala	Erdialdeko Balkanetako Parke Nazionala	Sofia, Lovtx Plovdiv, Gabrovo eta Stara Zagora	Bulgaria	10988,91 ha	11720,85 ha
Krokarreko baso basatiaren baso-erreserba	Krokarreko baso basatiaren baso-erreserba	Kočevje	Eslovenia	74,50 ha	47,90 ha
Snežnik – Ždrocle baso-erreserba	Snežnik – Ždrocle baso-erreserba	Ilirska Bistrica, Loška Dolina	Eslovenia	720,24	128,80
Paklenica Parke Nazionala	Paklenica Parke Nazionala	Lika-Senj, Zadar	Kroazia	2031,78 ha	810,11 ha
Hajdučki eta Rožanski erreserbak	Iparraldeko Velebit Parke Nazionala	Lika-Senj	Kroazia	1289,11 ha	9869,25 ha
Cheile Nerei-Beușnița	Cheile Nerei-Beușnița Parke Nazionala	Caraș-Severin	Errumania	4292,27 ha	5959,87 ha
Şinca antzinako basoa	Şinca antzinako basoa	Brașov	Errumania	338,24 ha	445,76 ha
Slătioara antzinako basoa	Slătioara antzinako basoa	Suceava	Errumania	609,12 ha	429,43 ha
Cozia	Cozia Parke Nazionala	Vâlcea	Errumania	109,58 ha	14253 ha
Domogled - Valea Cernei	Domogled-Valea Cernei Parke Nazionala	Mehedinți, Caraș-Severin, Gorj	Errumania	9732,26 ha	51461,28 ha
Groșii Țibleșului	Groșii Țibleșului Parke Nazionala	Maramureș	Errumania	346,37 ha	563,57 ha
Izvoarele Nerei	Semenic-Cheile Carașului Parke Nazionala	Caraș-Severin	Errumania	4677,21 ha	2494,83 ha
Strîmbu Băiuț	Strîmbu Băiuț Parke Nazionala	Maramureș	Errumania	598,14 ha	713,09 ha
Chornohora	Ekialdeko Karpatoetako biosfera-erreserba	Transkarpatia	Ukraina	2476,8 ha	12925 ha
Uholka – Shyrikyi Luh	Ekialdeko Karpatoetako biosfera-erreserba	Transkarpatia	Ukraina	11860 ha	3301 ha
Svydovets	Ekialdeko Karpatoetako biosfera-erreserba	Transkarpatia	Ukraina	3030,5 ha	5639,5 ha
Maramarosh	Ekialdeko Karpatoetako biosfera-erreserba	Transkarpatia	Ukraina	2243,6 ha	6230,4 ha
Kuziy – Trybushany	Ekialdeko Karpatoetako biosfera-erreserba	Transkarpatia	Ukraina	1369,6 ha	3163,4 ha
Stuzhytsia – Uzhok	Uzhanian Parke Natural Nazionala	Transkarpatia	Ukraina	2532 ha	3615 ha
Gorgany	Gorgany Natura Erreserba	Ivano-Frankivsk	Ukraina	753,48 ha	4637,59 ha
Roztochya	Roztochya biosfera-erreserba	Lviv	Ukraina	384,81 ha	598,21 ha
Satanіvska Dacha	Podilski Tovtry Parke Natural Nazionala	Khmelnytskyi	Ukraina	212,01 ha	559,37 ha
Synevyr	Synevir Parke Natural Nazionala	Transkarpatia	Ukraina	2865,04 ha	2181,74 ha
Zacharovanyi Krai	Zacharovany Krai Parke Natural Nazionala	Transkarpatia	Ukraina	1258,13 ha	1275,44 ha
Cervara harana	Abruzzo, Lazio eta Moliseko Parke Nazionala	Abruzzo	Italia	119,7 ha	751,61 ha
Moricento basoa	Abruzzo, Lazio eta Moliseko Parke Nazionala	Abruzzo	Italia	192,7 ha	751,61 ha
Coppo del Morto	Abruzzo, Lazio eta Moliseko Parke Nazionala	Abruzzo	Italia	104,71 ha	415,51 ha
Coppo del Principe	Abruzzo, Lazio eta Moliseko Parke Nazionala	Abruzzo	Italia	194,49 ha	446,62 ha
Val Fondillo	Abruzzo, Lazio eta Moliseko Parke Nazionala	Abruzzo	Italia	325,03 ha	700,95 ha
Cozzo Ferriero	Pollino Parke Nazionala	Calabria, Basilicata	Italia	95,74 ha	482,61 ha
Foresta Umbra	Gargano Parke Nazionala	Apulia	Italia	182,23 ha	1.752,54 ha
Cimino mendia	Cimino mendia	Abruzzo, Lazio	Italia	57,54 ha	87,96 ha
Raschio mendia	Bracciano-Martignano aintzira-taldeko eskualdeko natura pareka	Lazio	Italia	73,73 ha	54,75 ha
Sasso Fratino	Foreste Casentinesi, Monte Falterona, Campigna Parke Nazionala	Emilia-Romagna, Toskana	Italia	781,43 ha	6.936,64 ha

Erreferentziak

↑ Tubia, Iker. (2017-09-13). «Bi tanta baso zabalean» Berria CC BY-SA 4.0 lizentziapean.

Kanpo estekak

Autoritate kontrola	Wikimedia proiektuak Datuak: Q156011 Multimedia: Ancient and primeval beech forests of the Carpathians and other regions of Europe / Q156011 Lekuak OSM: 11096942 Ondare historikoa Gizateriaren ondare: 1133

Datuak: Q156011
Multimedia: Ancient and primeval beech forests of the Carpathians and other regions of Europe / Q156011

i e a Gizateriaren Ondarea Eslovakian
Kulturalak	Banská Štiavnicako hirigune historikoa eta inguruko monumentu teknikoak Levoča, Spiško gaztelua eta bere monumentu kulturalak Levoča Spiško gaztelua Spišská Kapitula Žehra Spišské Podhradie Vlkolínec Bardejov hiriko kontserbazio-erreserba Eslovakiako Karpatoetako egurrezko elizak Hervartov Tvrdošín Kežmarok Leštiny Hronsek Bodružal Ladomírová Ruská Bystrá
Naturalak	Aggtelekeko haitzulo karstikoak eta eslovakiar karst¹ (Domica Gombasecká Jasovská Krásnohorská Ochtinská Dobšinská) Karpatoetako eta Europako beste eskualdeetako pagadi primarioak² (Havešova Stužica Rožok Kyjovský prales)
¹ Hungariarekin batera ² Albania, Austria, Belgika, Bulgaria, Kroazia, Alemania, Italia, Polonia, Errumania, Eslovenia, Euskal Herria, Espainia eta Ukrainarekin batera

	Gizateriaren Ondarea Albanian
Berat eta Gjirokastërko hirigune historikoak • Butrint

i e a Gizateriaren Ondarea Austrian
Ekialdea	Neusiedl aintzirako paisaia kulturala¹ • Wachau ibarreko paisaia kulturala • Vienako hirigune historikoa • Schönbrunn jauregia eta bere lorategiak • Semmering trenbidea²
Hegoaldea	Hallstatt-Dachstein Salzkammerguteko paisaia kulturala² • Grazeko hirigune historikoa eta Eggenberg jauregia • Semmering trenbidea²
Mendebaldea	Hallstatt-Dachstein Salzkammerguteko paisaia kulturala² • Salzburgko hirigune historikoa • Alpeen inguruko historiaurreko palafitoak³
¹ Hungariarekin batera • ² Austriako beste eskualdetan ere • ³ Frantzia, Alemania, Italia, Eslovenia eta Suitzarekin batera

i e a Gizateriaren Ondarea Belgikan
Brusela-Hiriburua	Grand-Place • Victor Horta arkitektoaren eraikin nagusiak • Stoclet jauregia
Flandria	Belgika eta Frantziako kanpandorreak¹ • Brujasko hirigune historikoa • Flandriar begijnhof • Plantin-Moretus museo eta etxe-lantegia
Valonia	Belgika eta Frantziako kanpandorreak¹ • Canal du Centreko jasogailu lauak • Spiennesko silex-meategi neolitikoak • Tournaiko Andre Mariaren katedrala
¹ Frantziarekin batera

	Gizateriaren Ondarea Kroazian
Šibenikeko Donejakue katedrala • Dubrovnik • Eufrasiar Basilika (Poreč) • Plitvice Aintziretako Parke Nazionala • Split eta Dioklezianoren jauregia • Stari Grad zabaldia • Trogir

	Gizateriaren Ondarea Italian
Eoliar uharteak • Alberobello • Alpeen inguruko historiaurreko palafitoak • Amalfiko kostaldea • Aquileia • Asis • Burdinbide erretikoa Albula eta Bernina paisaietan¹ • Piazza del Duomo (Pisa) • Casertako jauregia, Vanvitelliren akueduktua eta San Leucioko multzoa • Castel del Monte • Cerveteri eta Tarquinia • Cilento eta Vallo di Diano parke nazionala, Paestum eta Velia eta Padulako kartusia • Crespi d'Adda • Dolomitak • Erroma² • Ferrara • Florentzia • Genova • Hadrianoren villa • Mantua eta Sabbioneta • Medicitarren villak • Modenako katedrala, Torre Civica eta Piazza Grande • Napoli • Paduako Lorategi Botanikoa • Piemonteko mahasti-paisaia: Langhe-Roero eta Monferrato • Pienza • Ponpeia, Herkulano eta Torre Annunziata • Porto Venere, Cinque Terre eta uharteak (Palmaria, Tino eta Tinetto) • Ravenna • Savoiako errege etxearen egoitzak • Piemonte eta Lombardiako Sacri Monti • San Gimignano • Santa Maria delle Grazie • Sassi di Matera • Siena • Sirakusa eta Pantalicako nekropolia • Su Nuraxi • Urbino • Val d'Orcia • Val di Noto (Caltagirone, Militello in Val di Catania, Catania, Modica, Noto, Palazzolo Acreide, Ragusa, Scicli) • Val Camonicako labar-artea • Valle dei Templi • Venezia • Verona • Vicenza eta Venetoko Palladioren villak • Villa d'Este • Villa del Casale ¹ Suitzarekin batera; ² Vatikanoarekin batera

	Gizateriaren Ondarea Polonian
Auschwitz-Birkenau • Bakearen elizak (Jawor eta Świdnica) • Białowieża basoa ¹ • Krakoviako hirigune historikoa • Kalwaria Zebrzydowska • Malborkeko gaztelu teutonikoa • Mendeurrenaren Aretoa (Wrocław) • Muzakowski parkea ² • Polonia Txikiko egurrezko elizak • Toruńgo Erdi Aroko hirigunea • Varsoviako hirigune historikoa • Wieliczkako eta Bochniako gatz meatzeak • Zamośćeko hirigune historikoa Oharrak: ¹Bielorrusiarekin batera · ²Alemaniarekin batera

	Gizateriaren Ondarea Eslovenian
Alpeen inguruko historiaurreko palafitoak¹ • Škocjan leizeak • Merkurioaren Ondarea. Almadén eta Idrija² * ¹ Alemania, Austria, Frantzia, Italia eta Suitzarekin batera, * ² Espainiako Almadén-ekin batera

	Gizateriaren Ondarea Euskal Herrian
Bizkaiko Zubia • Done Jakue bidea¹ (tartean Baionako katedrala eta Ospitalepeko eliza) • Paleolitoko labar-artea² (tartean Altxerri, Ekain eta Santimamiñe) • Europako pagadi primarioak³ (tartean Lizardoia eta Aztaparreta) Red Bay-ko euskal baleazaleen kokalekua⁴ ¹Espainia eta Frantziako beste guneekin • ² Espainiako beste guneekin • ³ Albania, Austria, Belgika, Bulgaria, Kroazia, Alemania, Italia, Polonia, Errumania, Eslovenia, Eslovakia, Espainia eta Ukrainako beste guneekin • ⁴ Kanadan

Gizateriaren Ondarea Euskal Herrian

Bizkaiko Zubia • Done Jakue bidea¹ (tartean Baionako katedrala eta Ospitalepeko eliza) • Paleolitoko labar-artea² (tartean Altxerri, Ekain eta Santimamiñe) • Europako pagadi primarioak³ (tartean Lizardoia eta Aztaparreta)

Red Bay-ko euskal baleazaleen kokalekua⁴

¹Espainia eta Frantziako beste guneekin • ² Espainiako beste guneekin • ³ Albania, Austria, Belgika, Bulgaria, Kroazia, Alemania, Italia, Polonia, Errumania, Eslovenia, Eslovakia, Espainia eta Ukrainako beste guneekin • ⁴ Kanadan

	Gizateriaren Ondarea Espainian
Alhambra, Generalife eta Albayzín • Aranjuezko errege jauregia • Méridako arkeologia multzoa • Tarracoko arkeologia multzoa* • Atapuercako arkeologia multzoa • Ávilako Hiri Zaharra eta harresiz kanpoko elizak • Burgosko katedrala • Cáceres • La Vall de Boíko eliza erromanikoak* • Herkulesen Dorrea*** • Sevillako katedrala, Alkazarra eta Indietako Agiritegia • Altamirako leizea • Kordoba • Cuenca • Doñana • El Escorial • Garajonay • Eivissa • Las Médulas • Aragoiko arkitektura mudejarra • Asturias eta Oviedoko monumentuak • Kataluniar Musikaren Jauregia eta Sant Pau Ospitalea* • Elxeko palmadia • Pobleteko monasterioa* • Pirinioak - Monte Perdido • Úbeda eta Baeza • Mediterraneo itsasoko labar-artea • Lugoko erromatar harresiak* • Donejakue bidea • Salamanca • San Cristóbal de La Laguna • San Millán de Yuso eta Susoko monasterioak • Santa María de Guadalupe • Santiago Compostelakoa* • Segovia eta bere akueduktua • Serra de Tramuntana • Llotja de la Seda • Teide • Toledo • Alcalá de Henaresko unibertsitate eta gune historikoa • Bizkaiko Zubia • Antoni Gaudíren lanak* • Merkurioaren Ondarea. Almadén eta Idrija¹ • Antequerako trikuharrien parajea • Medina Azahara * Katalunian; Euskal Herrian; * Galizian; ¹ Esloveniarekin batera

	Gizateriaren Ondarea Ukrainan
Kiev: Santa Sofia katedrala eta Kievo-Petxerska Lavra monasterio konplexua • Lviv - Hirigune historikoaren multzoa • Bukovina eta Dalmaziako metropolitarren egoitza • Struveren arku geodesikoa (beste bederatzi herrialderekin batera) • Karpatoetako pagadi birjinak eta Alemaniako pagadi zaharrak (Eslovakia eta Alemaniarekin batera) • Tauricako Khersonesoko hiri zaharra eta bere khôra

i e a Gizateriaren ondarea Errumanian
Kultural	Moldaviako elizak Orăștie mendietako daziar gotorlekuak Sighișoarako Alde Zaharra Horezuko monasterioa Transilvaniako eliza gotortudun herriak Maramureșko egurrezko elizak	Errumaniako bandera
Natural	Danubioren delta Karpatoetako eta Europako beste eskualdeetako pagadi primarioak	Errumaniako bandera